Współpraca w ramach systemów kształcenia może przybierać różne formy – od tworzenia sieci kontaktów po bardziej sformalizowane łączenie szkół w klastry. W ramach tworzenia sieci kontaktów nauczyciele i inni pracownicy szkół zbierają się, aby omówić pewne pomysły i dzielić się dobrymi praktykami w zakresie określonych zagadnień lub wymienić się zasobami z korzyścią dla poszczególnych szkół i społeczności. Łączenie w klastry to zazwyczaj bardziej formalne grupowanie pewnej liczby szkół w tym samym mieście lub regionie, ze wspólnym procesem podejmowania decyzji, wizją i koncepcją rozwoju. Przedstawiciele szkół zbierają się, aby wymienić się zasobami lub wspólnie pracować nad większymi inicjatywami, które mogą przynosić korzyści szkołom i całemu regionowi.
Na przykładzie inicjatyw zrealizowanych z powodzeniem w państwach członkowskich widać, że ten sposób pracy okazał się bardzo korzystny dla:
- ułatwiania przejścia między poziomami kształcenia (np. z poziomu wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem do kształcenia podstawowego, z kształcenia podstawowego do kształcenia średniego, włącznie z kształceniem i szkoleniem zawodowym);
- ciągłości wspierania ucznia w kolejnych szkołach / w regionie i przez cały czas kształcenia ucznia;
- zapewniania uczniom wsparcia (np. zespoły multidyscyplinarne, które są w stanie przyjąć różne podejścia, lecz w skoordynowany sposób);
- zaangażowania rodziców; oraz
- szkolenia nauczycieli, a zwłaszcza ustawicznego doskonalenia zawodowego nauczycieli.
Wszystkie powyższe działania mogą pomóc w zapobieganiu wczesnemu kończeniu nauki.
Z doświadczeń państw członkowskich wynika, że współpraca między szkołami jest łatwiejsza, jeżeli wiąże się z zaangażowaniem organów lokalnych i krajowych oraz wsparciem z ich strony (stosownie do okoliczności, w zależności od kontekstu krajowego).
Nawet w systemach scentralizowanych organy lokalne mogą zapewniać dodatkowe wsparcie, aby pomóc rozwiązać problemy rodzinne i społeczne, które skłaniają młodzież do wczesnego kończenia nauki, na przykład przez działania informacyjne skierowane do uczniów poza środowiskiem szkolnym. Organy krajowe mogą wspierać te działania przez zachęcanie do współpracy regionalnej lub lokalnej i umożliwianie jej, także poprzez finansowanie inicjatyw. Krajowe i lokalne wydziały oświaty doskonale nadają się również do pełnienia roli łącznika z innymi wydziałami i służbami rządowymi w celu zapewnienia dostosowania strategii rozwiązywania problemu wczesnego kończenia nauki.
Przykład łączenia szkół w klastry: Portugalia
W Portugalii poważna reorganizacja systemu oświaty miała na celu rozwiązanie problemu rozbieżności geograficznych występujących zarówno na obszarach wiejskich (gdzie istniało wiele małych i odizolowanych szkół), jak i w miastach (gdzie szkoły były często przepełnione). Reorganizacja miała na celu poprawę wyników badania PISA 2000 oraz rozwiązanie problemów, które przyczyniały się do wysokiego odsetka osób wcześnie kończących naukę. Reorganizacja doprowadziła do utworzenia sieci klastrów szkolnych, łączących pewną liczbę szkół (na różnych poziomach – od placówek wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem po szkoły średnie) w ramach jednego projektu edukacyjnego, kierowanych przez jednego dyrektora. Typowy klaster może obejmować od 5 do 10 placówek przedszkolnych i szkół podstawowych, z których uczniowie przechodzą do szkół średnich niższego stopnia i do jednej szkoły średniej wyższego stopnia. Obecnie działa 811 klastrów i nienależących do grupy szkół średnich.
Komisja Europejska, Working Group Schools Policy, Early school leaving School governance and collaborative practices, warsztaty poświęcone konkretnemu państwu, Portugalia, 11–14 listopada 2014 r.
Więcej informacji:
Bennet, B., A. Daughtrey i A. Wieder, Collaboration: Closing the Effective Teaching Gap, Ośrodek Jakości Nauczania, Carrboro, Karolina Północna, 2009 r.
MacNeil, J., School- and Cluster-based Teacher Professional Development: Bringing Teacher Learning to the Schools, Working Paper #1, US AID, Waszyngton, D.C., 2004 r.
Dodatkowa literatura:
Lock, A., Clustering together to advance school improvement: working together in peer support with an external colleague: Full Report, Krajowe Kolegium Przywództwa w Szkołach i Usług na rzecz Dzieci, Nottingham, Zjednoczone Królestwo, 2011 r.
