Odnoszenie sukcesów w szkole lub ryzyko wczesnego zakończenia nauki w znacznej mierze zależą od statusu społeczno-ekonomicznego uczniów. Wpływ statusu społeczno-ekonomicznego jest wyraźnie widoczny we wszystkich europejskich systemach kształcenia i szkolenia. Dzieci wywodzące się ze środowisk o niższym statusie społeczno-ekonomicznym rzadziej uczestniczą w systemie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem niż dzieci wywodzące się z bardziej uprzywilejowanych środowisk. Ta początkowa defaworyzacja może pogłębić się w okresie kształcenia szkolnego, jeżeli dzieci nie otrzymają dodatkowego wsparcia umożliwiającego uzupełnienie braków w wykształceniu. Równe uczestnictwo w dobrej jakości systemie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem uznaje się jednak za jedno z najskuteczniejszych podejść w zakresie walki z nierównościami społeczno-ekonomicznymi w wynikach edukacyjnych.
Shutterstock.com
Z badania PISA przeprowadzonego przez OECD wynika jednoznacznie, że społeczno-ekonomiczne pochodzenie rodziców w sposób kluczowy determinuje osiągnięcia w zakresie zdobywania podstawowych umiejętności matematycznych i językowych. Na przykład odsetek uczniów osiągających wyniki poniżej minimalnego poziomu biegłości w matematyce jest najwyższy wśród osób o niższym statusie społeczno-ekonomicznym.
Wpływ statusu społeczno-ekonomicznego, pochodzenia rodzinnego i warunków do nauki w domu utrzymuje się z pokolenia na pokolenie. Silny wpływ międzypokoleniowy na poziom wykształcenia można postrzegać jako niepowodzenie systemu kształcenia i szkolenia w zakresie skutecznego i pełnego wykorzystania możliwości wszystkich uczniów. W tym kontekście rodzinne uczenie się stanowi sposób odwrócenia tej długotrwałej zależności.
Strategie mające na celu wyeliminowanie różnic w osiągnięciach mogą obejmować szereg środków: od eliminowania segregacji społeczno-ekonomicznej między szkołami oraz w szkołach, opóźniania dzielenia uczniów na grupy według postępów edukacyjnych i zwiększania możliwości uczenia się w szkole i poza nią po życzliwe przyjmowanie i wspieranie zaangażowania rodziców już od najwcześniejszych etapów kształcenia.
Pierwszym krokiem do zapewnienia równego dostępu do nauki i możliwości uczenia się jest jednak udzielenie uczniom wsparcia materialnego lub finansowego gwarantującego regularne uczęszczanie do szkoły, w tym: bezpłatny transport, książki, zakwaterowanie lub stypendia dla starszych uczniów i możliwości opieki nad dziećmi dla nastoletnich matek. Bezpłatne posiłki, nawet poza regularnymi programami żywienia w szkole, w połączeniu z dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi również mogą stanowić odpowiednie wsparcie dla dzieci wywodzących się ze środowisk o niskim statusie społeczno-ekonomicznym.
Więcej informacji:
Komisja Europejska, Monitor Kształcenia i Szkolenia 2015, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg.
Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej, Reading Literacy in EU Countries: Evidence from PIRLS, Sprawozdania naukowe i zakresu polityki JRC, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2013 r.
Heckman, J.J., Invest in early childhood development: Reduce deficits, strengthen the economy, The Heckman Equation, Krajowy Instytut Badań nad Wczesną Edukacją, Nowy Brunszwik, NJ, 2012 r.
Lavrijsen, J. i Nicais, I., Educational tracking, inequality and performance. New evidence using differences-in-differences, VFO-SSL, Leuven, 2014 r.
OECD, Low-Performing Students: Why They Fall Behind and How to Help Them Succeed, OECD, Paryż, 2016 r.
OECD, Equations and Inequalities, Making Mathematics Accessible to All, OECD, Paryż, 2016 r.
OECD, Starting Strong IV: Monitoring Quality in Early Childhood Education and Care, OECD, Paryż, 2015 r.
OECD, PISA 2012 Results: Excellence through Equity, Giving Every Student the Chance to Succeed, t. II, OECD, Paryż, 2013 r.
OECD, Equity and Quality in Education: Supporting Disadvantaged Students and Schools, OECD, Paryż, 2012 r.
