3.10. Ukierunkowane wsparcie: Specjalne potrzeby edukacyjne i trudności w nauce
W badaniach i unijnej polityce podkreśla się, że włączenie społeczne jest niezbędne dla zapewnienia jakości i równości w kształceniu. Art. 24 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych stanowi, że edukacja włączająca oferuje uczniom niepełnosprawnym najlepsze możliwości. Aby wesprzeć poszanowanie praw osób niepełnosprawnych, państwa muszą odejść od modeli medycznych, które określają niepełnosprawność jako upośledzenie, na rzecz modeli społecznych, które podkreślają znaczenie zapewniania możliwości włączenia społecznego.
Shutterstock.com
Europejska Agencja ds. Rozwoju Szkolnictwa Specjalnego definiuje edukację włączającą jako systemowe podejście do zapewniania wysokiej jakości kształcenia w szkołach głównego nurtu, skutecznie łączące potrzeby zdobywania wiedzy i nabywania umiejętności społecznych przez wszystkich uczniów z lokalnej społeczności w rejonie szkoły. Proces włączenia społecznego powinien zatem koncentrować się na budowaniu zdolności szkół głównego nurtu do wspierania różnorodnych potrzeb uczniów, a nie na przydzielaniu dodatkowych zasobów wybranym (i oznaczonym) grupom w odrębnych placówkach edukacyjnych.
Skuteczne wspieranie uczniów niepełnosprawnych i mających trudności w nauce będzie opierać się na całościowym podejściu szkoły obejmującym: położenie wyraźnego nacisku na naukę dostępną dla wszystkich; uznawanie różnego rodzaju osiągnięć (nie tylko sukcesów w nauce); skuteczne i wieloosobowe kierowanie szkołą; współpracę szkół ze społecznością lokalną; oraz uczestnictwo uczniów i ich rodzin w podejmowaniu decyzji dotyczących ich procesu uczenia się.
Skuteczne podejścia do kwestii nauczania uczniów niepełnosprawnych i mających trudności w nauce obejmują:
- dodatkowy czas nauczania i wsparcie w uczeniu się – małe grupy / indywidualny coaching i nauczanie zespołowe lub nauczanie oparte na współpracy (nauczyciel przedmiotu z głównego nurtu w parze z nauczycielem, który ma doświadczenie w kształceniu specjalnym); wydłużanie dnia szkolnego lub semestrów szkolnych oraz wprowadzenie interaktywnych grup w celu zachęcenia do wsparcia uczniów wewnątrz klasy;
- wykorzystywanie elastycznych i niejednorodnych grup uczniów, dopuszczanie elastyczności co do czasu spędzonego na zajęciach w klasie; elastyczność w organizacji środowiska klasowego; oraz propagowanie zwiększenia liczby znaczących interakcji między różnymi rodzajami uczniów i zróżnicowania tego rodzaju interakcji;
- ustrukturyzowane nauczanie jest również stosowane w celu poprawy wykorzystywania czasu i dopilnowania, by wszyscy uczniowie rozumieli stawiane im wymagania (metoda ta jest szczególnie skuteczna w pracy z uczniami cierpiących na zaburzenia ze spektrum autystycznego);
- dodatkowe wsparcie, na przykład coaching w zakresie umiejętności skutecznego uczenia się lub tworzenie możliwości bardziej aktywnego uczenia się (np. wspólne rozwiązywanie problemów). W szczególności uczenie się oparte na współpracy oraz partnerskie wsparcie uznaje się za korzystne dla wszystkich uczniów. W klasie wykorzystuje się także technologie teleinformatyczne w celu zwiększenia zaangażowania uczniów:
- zapobieganie wszelkim rodzajom przemocy wobec uczniów niepełnosprawnych lub ich dyskryminacji z wykorzystaniem opartego na społeczności modelu zapobiegania konfliktom w szkole. W miarę możliwości wszystkim uczniom należy zapewnić dostęp do placówek zapobiegania, ośrodków diagnostycznych i poradni psychologicznych w ramach jednej placówki edukacyjnej.
Więcej informacji:
Ainscow, M., Special Needs in the Classroom: A Teacher Education Guide, UNESCO Publishing, Paryż, 2004 r.
Europejska Agencja na rzecz Rozwoju Kształcenia Specjalnego, Organisation of Provision to Support Inclusive Education: Literature Review, Europejska Agencja na rzecz Rozwoju Kształcenia Specjalnego, Bruksela, 2013 r.
Europejska Agencja ds. Rozwoju Szkolnictwa Specjalnego i jej projekty
Flecha, R., Successful Educational Action for Inclusion and Social Cohesion in Europe, Springer, Dordrecht-Heidelberg-Londyn-Nowy Jork, 2015 r.
Molina, S. i Rios, O., Including students with disabilities in Learning Communities, Psychology, Society, & Education, t. 2 nr 1, 2010 r., s. 1–11.
Pokaż więcej