3.10. Ukierunkowane wsparcie: Specjalne potrzeby edukacyjne i trudności w nauce

^{Shutterstock.com}

Europejska Agencja ds. Rozwoju Szkolnictwa Specjalnego definiuje edukację włączającą jako systemowe podejście do zapewniania wysokiej jakości kształcenia w szkołach głównego nurtu, skutecznie łączące potrzeby zdobywania wiedzy i nabywania umiejętności społecznych przez wszystkich uczniów z lokalnej społeczności w rejonie szkoły. Proces włączenia społecznego powinien zatem koncentrować się na budowaniu zdolności szkół głównego nurtu do wspierania różnorodnych potrzeb uczniów, a nie na przydzielaniu dodatkowych zasobów wybranym (i oznaczonym) grupom w odrębnych placówkach edukacyjnych.

Skuteczne wspieranie uczniów niepełnosprawnych i mających trudności w nauce będzie opierać się na całościowym podejściu szkoły obejmującym: położenie wyraźnego nacisku na naukę dostępną dla wszystkich; uznawanie różnego rodzaju osiągnięć (nie tylko sukcesów w nauce); skuteczne i wieloosobowe kierowanie szkołą; współpracę szkół ze społecznością lokalną; oraz uczestnictwo uczniów i ich rodzin w podejmowaniu decyzji dotyczących ich procesu uczenia się.

Skuteczne podejścia do kwestii nauczania uczniów niepełnosprawnych i mających trudności w nauce obejmują:

• dodatkowy czas nauczania i wsparcie w uczeniu się – małe grupy / indywidualny coaching i nauczanie zespołowe lub nauczanie oparte na współpracy (nauczyciel przedmiotu z głównego nurtu w parze z nauczycielem, który ma doświadczenie w kształceniu specjalnym); wydłużanie dnia szkolnego lub semestrów szkolnych oraz wprowadzenie interaktywnych grup w celu zachęcenia do wsparcia uczniów wewnątrz klasy;
• wykorzystywanie elastycznych i niejednorodnych grup uczniów, dopuszczanie elastyczności co do czasu spędzonego na zajęciach w klasie; elastyczność w organizacji środowiska klasowego; oraz propagowanie zwiększenia liczby znaczących interakcji między różnymi rodzajami uczniów i zróżnicowania tego rodzaju interakcji;

• ustrukturyzowane nauczanie jest również stosowane w celu poprawy wykorzystywania czasu i dopilnowania, by wszyscy uczniowie rozumieli stawiane im wymagania (metoda ta jest szczególnie skuteczna w pracy z uczniami cierpiących na zaburzenia ze spektrum autystycznego);
• dodatkowe wsparcie, na przykład coaching w zakresie umiejętności skutecznego uczenia się lub tworzenie możliwości bardziej aktywnego uczenia się (np. wspólne rozwiązywanie problemów). W szczególności uczenie się oparte na współpracy oraz partnerskie wsparcie uznaje się za korzystne dla wszystkich uczniów. W klasie wykorzystuje się także technologie teleinformatyczne w celu zwiększenia zaangażowania uczniów:
• zapobieganie wszelkim rodzajom przemocy wobec uczniów niepełnosprawnych lub ich dyskryminacji z wykorzystaniem opartego na społeczności modelu zapobiegania konfliktom w szkole. W miarę możliwości wszystkim uczniom należy zapewnić dostęp do placówek zapobiegania, ośrodków diagnostycznych i poradni psychologicznych w ramach jednej placówki edukacyjnej.

Więcej informacji:

Ainscow, M., Special Needs in the Classroom: A Teacher Education Guide, UNESCO Publishing, Paryż, 2004 r.

Europejska Agencja na rzecz Rozwoju Kształcenia Specjalnego, Organisation of Provision to Support Inclusive Education: Literature Review, Europejska Agencja na rzecz Rozwoju Kształcenia Specjalnego, Bruksela, 2013 r.

Europejska Agencja ds. Rozwoju Szkolnictwa Specjalnego i jej projekty

Flecha, R., Successful Educational Action for Inclusion and Social Cohesion in Europe, Springer, Dordrecht-Heidelberg-Londyn-Nowy Jork, 2015 r.

Molina, S. i Rios, O., Including students with disabilities in Learning Communities, Psychology, Society, & Education, t. 2 nr 1, 2010 r., s. 1–11.