3.9. Ukierunkowane wsparcie: migranci, Romowie

Program coachingu dla młodzieży dotyczy poradnictwa dla osób w wieku co najmniej 14 lat. Główną grupę docelową programu stanowią uczniowie z 9. klasy, młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się (młodzież NEET) do 19. roku życia oraz młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do 24. roku życia. Program ten ma na celu ograniczenie wczesnego kończenia nauki i wsparcie uczniów w wyborze przyszłej ścieżki zawodowej lub edukacyjnej. Udział w programie coachingu dla młodzieży jest bezpłatny i dobrowolny.

Grupy interaktywne to jedno ze skutecznych działań edukacyjnych (SEA) określonych w projekcie badawczym INCLUD-ED. W ramach projektu INCLUD-ED poddano analizie strategie edukacyjne przyczyniające się do przezwyciężania nierówności i wspierania spójności społecznej oraz strategie powodujące wykluczenie społeczne, skupiając się zwłaszcza na grupach szczególnie wrażliwych i zmarginalizowanych. Grupy interaktywne wykorzystuje się do poprawy poziomu kształcenia dzieci i młodzieży w różnych warunkach. Działanie to polega na łączeniu uczniów klasy w małe, niejednorodne grupy, z których każda wspierana jest przez osobę dorosłą. Każda grupa składa się z czterech lub pięciu uczniów, zróżnicowanych pod względem poziomu umiejętności, płci, kultury, języka i pochodzenia etnicznego. Przykład ten umożliwia zrozumienie, czym są grupy interaktywne i do jakich wyników prowadzą.

Monografia ta zawiera analizę i opis skutecznych działań edukacyjnych; skupiono się w niej zwłaszcza na grupach szczególnie wrażliwych. Przedstawiono w niej konkretne dane ilustrujące sukcesy w nauce, a także informacje o wpływie tych sukcesów na dzieci, nauczycieli i rodziny. Ponadto w monografii poddano analizie związek pomiędzy wynikami edukacyjnymi dzieci i ich włączeniem społecznym lub wykluczeniem z różnych obszarów społeczeństwa. Przedstawiono w niej działania na rzecz osiągania sukcesów określone w projekcie INCLUD-ED, dostarczając w ten sposób zarówno danych porównawczych, jak i solidnego zaplecza teoretycznego i rozwojowego. Przykładami takich działań są grupy interaktywne, wydłużenie czasu nauki, kluby odrabiania prac domowych, biblioteki z zapewnioną opieką dydaktyczną, uczestnictwo rodziny i społeczności w kształceniu, edukacja rodzinna czy spotkania literackie w formie dialogu. Wszystkie te działania określono jako skuteczne działania edukacyjne, co oznacza, że są one efektywne i sprawiedliwe. Ponadto w monografii uwzględniono i omówiono zalecenia dotyczące polityki i praktyki.

Spotkania literackie w formie dialogu (ang. Dialogic Literary Gatherings, DLG) to jedno ze skutecznych działań edukacyjnych (ang. Successful Educational Actions, SEA) określonych w projekcie badawczym INCLUD-ED. DLG wykorzystuje się do poprawy poziomu kształcenia dzieci i młodzieży w różnych warunkach na całym świecie. Są to zajęcia z czytania mające formę dialogu, oparte na dwóch zasadach: lektura książki należącej do klasyki literatury (np. „Romeo i Julia”, „Odyseja”, „Don Kichot”), a następnie dzielenie się uwagami, interpretacjami i refleksjami z zastosowaniem metodologii uczenia się poprzez dialog. W zajęciach mogą brać udział dzieci i członkowie ich rodzin. Przykład ten umożliwia zrozumienie, czym są DLG i do jakich wyników prowadzą.

W roku szkolnym 2015/2016 w zespole szkół Schulzentrum Ybbs (w którego skład wchodzą trzy szkoły średnie zawodowe II stopnia) wprowadzono program o nazwie IndY zakładający poświęcenie 20% czasu nauczania na nauczanie indywidualne. Program IndY ma na celu zwiększenie wiedzy uczniów, ich motywacji i odpowiedzialności za własne wyniki, rozwój umiejętności zarządzania własnym czasem, umiejętności współpracy i inteligencji emocjonalnej oraz usprawnienie metod nauki stosowanych przez uczniów.

Rodziców ze środowisk migracyjnych można zaangażować w życie szkolne przez zapewnienie kursów języków obcych lub innych przedmiotów. W Nadrenii Północnej-Westfalii w Niemczech często tworzone są międzynarodowe, międzykulturowe stowarzyszenia matek różnych narodowości, nierzadko w połączeniu z nauczaniem języka niemieckiego. Przykładowo w mieście Hilden matki spotykają się raz w tygodniu na terenie szkoły podstawowej, gdzie zapewniona jest opieka nad dziećmi i pomoc zawodowa, co umożliwia matkom różnego pochodzenia wymianę doświadczeń, doskonalenie znajomości języka niemieckiego, poznanie wskazówek dotyczących rodzicielstwa itp.

Celem programu LIT3 jest wspieranie umiejętności czytania i pisania w rodzinie (to znaczy sprawności czytania i kompetencji zdrowotnych) w społecznościach romskich jako narzędzia podnoszenia poziomu osiągnięć dzieci romskich w kształceniu ogólnym. W tym celu w ramach projektu opracowuje się i testuje spójny program alfabetyzacji rodzin skierowany do trzech pokoleń; opracowuje się opartą na dowodach politykę europejską w zakresie umiejętności czytania i pisania w rodzinie oraz angażuje się kluczowe zainteresowane strony w opracowywanie lokalnych strategii na rzecz wdrażania polityki i programów w zakresie umiejętności czytania i pisania w rodzinie. Dostępne są przykłady programów nauczania i materiałów dydaktycznych.

LERI to projekt badań jakościowych w działaniu realizowany w ramach programu wieloletniego na rzecz społeczności romskiej Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Został on opracowany w odpowiedzi na komunikat Komisji Europejskiej „Unijne ramy dotyczące krajowych strategii integracji Romów do 2020 r.”. Projekt LERI skupia jednostki samorządu terytorialnego i mieszkańców, w szczególności należących do społeczności romskiej, w celu zbadania najlepszych sposobów zaangażowania ich w działania na rzecz integracji społeczności romskiej oraz stwierdzenia, które z aspektów tych działań sprawdzają się w praktyce, a które nie, i dlaczego. Celem projektu jest ułatwienie zaangażowania wszystkich lokalnych zainteresowanych stron, w tym Romów, we wspólne wysiłki umożliwiające integrację Romów. Zdobyte doświadczenie i wnioski sformułowane na podstawie realizacji tego projektu przyniosą poprawę w dziedzinie tworzenia, wdrażania i monitorowania działań i polityk integracyjnych dotyczących społeczności romskiej prowadzonych na poziomie lokalnym.

Celem sprawozdania na temat nordyckich projektów na rzecz walki ze zjawiskiem wczesnego kończenia nauki jest usprawnienie istniejących inicjatyw i inspirowanie do podejmowania nowych działań na rzecz młodzieży, a także nawiązywanie nowych kontaktów między podmiotami i organizacjami w regionie nordyckim.
Nordycka internetowa baza danych na temat osób przedwcześnie kończących naukę w szkołach średnich II stopnia (The Nordic Web Resource on Dropout from Upper Secondary Education) była projektem zleconym przez Nordycką Radę Ministrów, który latach 2012–2015 prowadziło Nordyckie Centrum Pomocy Społecznej. Celem tego projektu było zebranie dobrych przykładów inicjatyw ukierunkowanych na zwiększenie odsetka młodzieży w regionie nordyckim, która ukończyła szkołę średnią II stopnia.
Na skandynawskim portalu internetowym zaprezentowano szeroki wachlarz projektów przeprowadzonych w krajach nordyckich, które zakończyły się sukcesem. Inicjatywy te zostały ocenione przez podmioty zewnętrzne i wykazały pozytywne rezultaty. Niektóre działania wybrano konkretnie ze względu na ich innowacyjny charakter lub ich wartość jako źródła inspiracji.
Pomimo różnic biurokratycznych i kulturowych między krajami nordyckimi sytuacja młodzieży zagrożonej wczesnym zakończeniem nauki jest uderzająco podobna. Niekiedy większe różnice występują między poszczególnymi gminami i szkołami niż między krajami. Wiedza o skutecznych inicjatywach podejmowanych w krajach nordyckich, może zainspirować i zapewnić narzędzia do usprawnienia działań mających na celu wsparcie wszystkich osób młodych w ukończeniu szkoły średniej II stopnia.
W publikacji tej opisano dziesięć projektów opublikowanych na nordyckim portalu internetowym dotyczącym dobrych praktyk. Niektóre z nich już się zakończyły, inne wciąż trwają. Niektóre działania uwzględniono w codziennej pracy.