INCLUDE-ED: Spotkania literackie w formie dialogu

Spotkania literackie w formie dialogu (ang. Dialogic Literary Gatherings, DLG) to jedno ze skutecznych działań edukacyjnych (ang. Successful Educational Actions, SEA) określonych w projekcie badawczym INCLUD-ED. DLG wykorzystuje się do poprawy poziomu kształcenia dzieci i młodzieży w różnych warunkach na całym świecie. Są to zajęcia z czytania mające formę dialogu, oparte na dwóch zasadach: lektura książki należącej do klasyki literatury (np. „Romeo i Julia”, „Odyseja”, „Don Kichot”), a następnie dzielenie się uwagami, interpretacjami i refleksjami z zastosowaniem metodologii uczenia się poprzez dialog. W zajęciach mogą brać udział dzieci i członkowie ich rodzin. Przykład ten umożliwia zrozumienie, czym są DLG i do jakich wyników prowadzą.

Spotkania literackie w formie dialogu (DLG) to jedno ze skutecznych działań edukacyjnych (SEA) określonych w projekcie badawczym INCLUD-ED – Strategies for inclusion and social cohesion in Europe from education (INCLUD-ED – Strategie na rzecz włączenia społecznego i spójności społecznej w ramach kształcenia w Europie) (Komisja Europejska, VI program ramowy, 2006–2011). W ramach projektu INCLUD-ED poddano analizie strategie edukacyjne przyczyniające się do przezwyciężania nierówności i wspierania spójności społecznej oraz strategie powodujące wykluczenie społeczne, skupiając się zwłaszcza na grupach szczególnie wrażliwych i zmarginalizowanych. Działania SEA wspierające kształcenie zagrożonych uczniów składają się z uniwersalnych elementów, które – jak wykazano – można wykorzystywać w bardzo zróżnicowanych warunkach i osiągnąć w ten sposób sukces edukacyjny. DLG wykorzystuje się do poprawy poziomu kształcenia dzieci i młodzieży w różnych warunkach na całym świecie.

Znaczenie czytelnictwa w społeczeństwie jest oczywiste. Ponieważ czytanie jest podstawową umiejętnością umożliwiającą dalszą naukę, uczniowie mający trudności w tym zakresie będą mieli bez wątpienia poważne problemy z innymi przedmiotami szkolnymi. Z kolei dobry poziom umiejętności czytania ułatwia dostęp do innych elementów programu nauczania oraz, mówiąc bardziej ogólnie, zmniejsza ryzyko powtarzania klasy i przedwczesnego kończenia nauki w szkole średniej. Innymi słowy, trudności z czytaniem korelują z wyższymi wskaźnikami słabych wyników w nauce, segregacji, wczesnego kończenia nauki i nierówności edukacyjnych. Dotyczy to w szczególności różnych mniejszości, takich jak imigranci czy uczniowie romscy, którzy bardzo często są odseparowywani w ramach procedur formalnych i nieformalnych, w różnych kontekstach szkolnych, a także w szkołach, do których są już zapisani.

Zgodnie z dowodami z badań pedagogicznych, szczególnie w dziedzinie czytania, DLG pozwalają zwiększyć ilość i jakość interakcji pomiędzy wszystkimi uczniami poprzez podejście do uczenia się oparte na dialogu. Zgodnie z teorią uczenia się poprzez dialog osoby uczące się są w stanie dogłębnie zrozumieć dany temat, angażując się w procesy osobistej i społecznej przemiany poprzez dialog, który jest egalitarny oraz w ramach którego docenia się inteligencję kulturową każdej osoby i z niej czerpie. W ramach uczenia się poprzez dialog dąży się do zmian, wzmacnia się instrumentalny wymiar dialogu; opiera się ono na solidarności, stanowi źródło tworzenia znaczenia oraz promuje równość wszystkich środowisk.

DLG mogą być stosowane jako niezależne działanie, ale są one również wdrażane w szkołach w ramach projektu „Wspólnoty edukacyjne”, wraz z innymi działaniami SEA, takimi jak grupy interaktywne i edukacja rodzinna. „Wspólnoty edukacyjne” to projekt oparty na całościowej interwencji szkolnej poprzez SEA, mającej na celu walkę ze zjawiskiem wczesnego kończenia nauki oraz poprawę wyników nauczania i spójności społecznej. Pod wpływem usprawnień osiągniętych w tych szkołach Komisja Europejska i Rada Europy zaleciły stosowanie podejścia opartego na uznawaniu szkół za wspólnoty edukacyjne jako jednego z podejść mających na celu ograniczenie wczesnego kończenia nauki i poprawę efektów uczenia się.

Dzięki działaniom SEA przedstawionym podczas dwóch międzynarodowych konferencji w Parlamencie Europejskim w Brukseli tysiące dzieci w całej Europie poprawiło swoje osiągnięcia i zwiększyło szanse na pomyślne kontynuowanie kariery szkolnej. Społeczne i polityczne oddziaływanie tego projektu sprawiło, że Komisja Europejska umieściła go na liście dziesięciu projektów badawczych o największym wpływie w Europie; INCLUD-ED jest na tej liście jedynym projektem z dziedziny nauk społeczno-ekonomicznych i humanistycznych.