Szkoły w Europie reagują na rosyjską inwazję na Ukrainę

Klasy i władze szkolne w całej Europie podjęły działania na rzecz wyrażenia solidarności z Ukrainą, a nauczyciele zobowiązali się odpowiadać na pytania uczniów. W niniejszym artykule prezentujemy kilka pomysłów i praktyk, które są godne uwagi.

Wyrazy solidarności

Szkoły europejskie przekazują Ukrainie darowizny pieniężne, żywność, ubrania, lekarstwa i sprzęt szkolny. W niektórych przypadkach fundusze zostały zebrane dzięki sprzedaży wypieków lub własnoręcznie wykonanych przedmiotów (np. biżuterii), do których dołączono kartki napisane przez uczniów.

Z myślą o bardziej bezpośrednim zaangażowaniu, niektóre szkoły nawiązały kontakt ze swoimi miastami partnerskimi na Ukrainie, lub odnalazły szkoły partnerskie na Ukrainie, aby zapytać o ich konkretne potrzeby.

Nie zabrakło również wielu symbolicznych gestów solidarności. Uczniowie i pracownicy szkoły śpiewali Peace on Earth lub Imagine, wspólnie tworzyli symbol pokoju, czytali poezję antywojenną, oświetlali sale lekcyjne w kolorach flagi ukraińskiej lub tworzyli "kącik" antywojenny.

Druga Szkoła Podstawowa w Lavrio w Grecji – napis "Nie dla wojny"

Przyjmowanie ukraińskich uczniów

Europejskie szkoły otworzyły swoje drzwi dla ukraińskich uchodźców, jak na przykład przedszkole Footprints w Dublinie w Irlandii, które zaoferowało darmowe miejsca dzieciom uciekającym przed toczącym się konfliktem. Wiele krajów europejskich przygotowuje się na przyjęcie dzieci ukraińskich uchodźców do swoich systemów edukacji. Na przykład Polska, która przyjmuje największą liczbę uchodźców – w tym setki tysięcy dzieci w wieku szkolnym  podejmuje specjalne działania, by pomóc im się zaaklimatyzować, m.in. tworzy oddziały przygotowawcze, zatrudnia asystentów międzykulturowych i psychologów szkolnych.

Przeciwdziałanie stygmatyzacji

Z drugiej strony nauczyciele ostrzegają, że wojna może spowodować, że uczniowie o pochodzeniu rosyjskim i białoruskim będą w szkole wykluczani lub stygmatyzowani. Aby temu przeciwdziałać, wychowawcy powinni jak najszybciej przeciwdziałać powstawaniu ewentualnych uprzedzeń. Powinni także przedstawić wojnę jako wydarzenie, którego sprawcami są rosyjscy przywódcy i wojsko, oraz wyjaśnić, że Rosjanie również cierpią z jej powodu. W razie potrzeby pomóc mogą psychologowie szkolni.

Zachęcanie uczniów do aktywizmu

Uczniowie i pracownicy szkół masowo uczestniczą w protestach antywojennych, często przy wsparciu administracji szkolnej i władz lokalnych. Na przykład w Niemczech około 250 000 uczniów z Hamburga otrzymało od Ministra Edukacji zwolnienie z zajęć na udział w proteście​ Fridays for Future (artykuł w języku niemieckim).

Rozmowy o wojnie

Przed lekcjami i w czasie przerw na terenie szkoły prawie na pewno mówi się o kryzysie na Ukrainie. Nauczyciele mogą poświęcić część lekcji na odpowiadanie na pytania i wątpliwości uczniów. Ignorowanie tego tematu może tylko spotęgować panujący "szum", ponieważ uczniowie cały czas dzielą się ze s różnymi koncepcjami.

Oto kilka metod, które sprawdziły się w praktyce.

Słuchanie i uspokajanie: dowiedz się, co uczniowie już wiedzą, i pozwól im zadać pytania, wyrazić swoje obawy i niepewność. Wyjaśnij, że to normalne, że się martwią i nie znajdują pewnych odpowiedzi, ale spróbuj przedstawić ich wyobrażone scenariusze z odpowiedniej perspektywy.

Dzielenie się sprawdzonymi źródłami: narasta dezinformacja, zwłaszcza na popularnych wśród młodych użytkowników platformach, takich jak TikTok czy Instagram. Nauczyciele mogą przedstawić wiarygodne alternatywne źródła, przedstawić fakty i odtworzyć kontekst konfliktu. Wiadomości te można nawet wykorzystać jako punkt wyjścia do lekcji na temat umiejętności korzystania z mediów i dezinformacji. Komisja Europejska utworzyła stronę poświęconą solidarności UE z Ukrainą, na której przedstawia m.in. swoje działania w zakresie przeciwdziałania dezinformacji.

Szukanie wsparcia wśród kolegów: e-mail od dyrekcji szkoły zachęcający nauczycieli do poruszania tego tematu na forum klasy może znacznie zwiększyć ich pewność siebie, a lista najczęściej zadawanych przez uczniów pytań wraz z możliwymi odpowiedziami i materiałami może ułatwić im to zadanie. Nauczyciele mogą także zasięgnąć rady kolegów lub zaangażować psychologów szkolnych w dyskusje w klasie. Niektórzy uczniowie mogą czuć się bardziej komfortowo, rozmawiając z rówieśnikami: w takich interweniować mogą przypadkach przedstawiciele uczniów.

Poszukiwanie wsparcia poza szkołą: wsparcie dla szkół zooferowały inne podmioty edukacyjne. Na przykład w Belgii jedna ze szkół współpracowała z Ambasadą Ukrainy w celu sprowadzenia książek dla dzieci o Ukrainie, które zostały udostępnione w bibliotece szkolnej; w Holandii szkoły otrzymały od TerInfo z Uniwersytetu w Utrechcie broszurę ze wskazówkami, jak wyjaśniać  uczniom tę sytuację (artykuł w języku niderlandzkim).

Jeśli jesteś nauczycielem, zachęcamy Cię do tworzenia filmów wyrażających solidarność (z uczniami lub bez nich) i przesłania ich do Twojej Krajowej Organizacji Wspierającej.

---

Dodatkowe informacje: 

https://educateagainsthate.com/blog/posts/help-students-talk-news/

https://www.latimes.com/california/story/2022-03-07/ukraine-russia-misinformation-classroom-lessons

https://deutsches-schulportal.de/schulkultur/krieg-in-schule-thematisieren/ (w języku niemieckim)

https://kinder.wdr.de/tv/neuneinhalb/sendungen/politik-und-weltgeschehen/sendung-konflikt-in-der-ukraine-was-ist-da-los100.html (w języku niemieckim)

https://www.savethechildren.it/blog-notizie/come-parlare-di-guerra-a-scuola-e-articolo-11 (w języku włoskim)