3.2. Participatie van leerlingen aan het schoolleven
Leerlingen moeten eigenaarschap over hun leren voelen en de mogelijkheid krijgen hun mening te laten horen. Actief deelnemen aan de besluitvorming en de activiteiten op school vergroot het samenhorigheidsgevoel en kan leerlingen helpen om hun leiderschaps- en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Essentieel zijn proactieve inspanningen om gemarginaliseerde leerlingen meer te betrekken en ervoor te zorgen dat hun stem wordt gehoord.
Shutterstock.com
Alle lidstaten hebben in hun algemene onderwijswet of -wetboek de participatie van kinderen in zekere mate opgenomen. In veel landen wordt de participatie van kinderen binnen scholen bevorderd via formele mechanismen, zoals schoolraden of gerichte programma's. Er gaapt echter een kloof tussen wetgeving en praktijk en leerlingen hebben niet altijd een reële invloed op de besluiten met betrekking tot de fundamentele aspecten van hun schoolervaring en leerproces.
Er moet voldoende tijd zijn voor dialoog in de klas, alsook voor discussies in de context van leerlingenraden of overleg over zaken met betrekking tot het schoolleven en de leerervaring. Bijdragen van leerlingen moeten volledig in aanmerking worden genomen in de daaruit volgende besluiten. Enkele voorbeelden van geslaagde praktijken:
- interactief lesgeven en dialectisch leren (bijvoorbeeld in kleine groepjes) zouden de mogelijkheden voor leerlingen kunnen uitbreiden, zodat zij zich beter op hun gemak voelen om kwesties te bespreken die hun leren beïnvloeden;
- schoolprojecten waarbij de hele schoolgemeenschap betrokken is (zoals projecten rond een "groene school") en de leerlingen een leidinggevende rol spelen bij belangrijke kwesties;
- enquêtes, vragenlijsten en andere overlegmethoden om naar de mening van leerlingen te vragen; en
- zinvolle deelname van leerlingen aan het besluitvormingsproces van de school via vertegenwoordiging in schoolbesturen/-raden en in evaluatie- en verbeteringsprocessen op school.
In sommige landen is de deelname van leerlingen aan het schoolleven al een feit. Enkele voorbeelden:
- In het Zweedse onderwijsprogramma van het hoger secundair onderwijs is bepaald dat: "…leerlingen invloed moeten kunnen uitoefenen op hun onderwijs. Zij moeten voortdurend worden aangemoedigd om actief deel te nemen aan de verdere ontwikkeling van het onderwijs en op de hoogte worden gehouden van zaken die hen aanbelangen. Leerlingen moeten altijd de kans hebben het initiatief te nemen over kwesties die in het kader van hun invloed op het onderwijs moeten worden behandeld." (Zweeds Nationaal Agentschap voor onderwijs, Curriculum for the upper secondary school, Skolverket, Stockholm, 2013, blz. 11).
- In Engeland kunnen leerlingen hun opmerkingen rechtstreeks naar de nationale inspectiedienst (Ofsted) sturen.
- In Portugal nemen de leerlingen deel aan de algemene schoolraad die verantwoordelijk is voor het vastleggen van richtlijnen voor het schoolbestuur en in schoolevaluatie voorziet. Elke klas kiest twee afgevaardigden.
- In Frankrijk kiezen leerlingen van het hoger secundair afgevaardigden voor een leerlingenraad, die op zijn beurt afgevaardigden voor regionale en nationale leerlingenraden kiest.
- In Spanje leiden leerlingen het proces van consensusvorming omtrent de schoolregels, wat leidt tot een benadering op basis van gemeenschapszin om elke vorm van geweld op school te voorkomen en terug te dringen.
Meer informatie:
Europese Commissie, Evaluation of legislation, policy and practice of child participation in the EU, onderzoekssamenvatting opgesteld door Ecorys, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015.
Meer weergeven