3.1. Het welbevinden van de leerlingen

^{Shutterstock.com}

Alle leerlingen, en vooral die met leermoeilijkheden of een handicap, of persoonlijke, sociale of emotionele problemen, moeten leerkrachten en andere professionals die hen kunnen ondersteunen in hun onderwijs- en persoonlijke ontwikkeling, gemakkelijk kunnen aanspreken. Loopbaanbegeleiding kan worden geboden via advies en begeleiding door een mentor, terwijl culturele en buitenschoolse activiteiten belangrijk zijn om hun sociale en persoonlijke vaardigheden verder uit te diepen.

Een breed scala aan ondersteunings- en adviesdiensten uitgaande van een beeld van de totale persoon kan ook sociale en gezinsgerelateerde diensten omvatten. Er moet ook voldoende aandacht worden besteed aan de impact van cruciale levensgebeurtenissen (waaronder traumatische gebeurtenissen) op de persoonlijke ontwikkeling van een jongere. Dit omvat onder meer emotionele en psychologische bijstand, die op school of in samenwerking met de plaatselijke instanties en diensten moet worden verstrekt. Deze steun moet gericht zijn op het stimuleren van het zelfvertrouwen, het vertrouwen en de motivatie van de leerling, zodat de jongere een positiever beeld van zijn/haar toekomst krijgt. Ondersteuning of mentorschap door medeleerlingen kan ook effectief zijn bij het verstrekken van sociaal-emotionele bijstand.

Leerkrachten en ander schoolpersoneel moeten kansen voor professionele ontwikkeling krijgen, zodat zij leerlingen kunnen helpen die aanvullende emotionele bijstand nodig hebben. Zij moeten bekend zijn met en toegang hebben tot communicatiekanalen om persoonlijke informatie over leerlingen uit te wisselen en toegang te krijgen tot aanvullende ondersteuning voor deze leerlingen. Het emotionele welbevinden van het personeel moet ook worden ondersteund.

Onderzoeken en evaluaties van het schoolklimaat moeten doelbewust en systematisch worden gebruikt en moeten worden gericht op alle medewerkers en leerlingen op de school. Leerlingen moeten worden betrokken bij analyse en planning.

Scholen moeten ook een antipestbeleid voeren. In dit beleid moeten alle vormen van pesten aan bod komen, ook cyberpesten, om te zorgen voor een veilige omgeving en adequaat te reageren op schendingen van de kinderrechten. Er is zeer veel onderzoek voorhanden over doeltreffende methoden om pestgedrag en slachtofferschap in scholen aan te pakken. Terzelfder tijd moeten maatregelen ter bestrijding van vernederend gedrag en pesten gebaseerd zijn op de specifieke omstandigheden van de school.

Resultaten uit onderzoek: Zweden

Voor deze evaluatie van maatregelen om pesten te voorkomen en te verhelpen, is gebruikgemaakt van de kwalitatieve en kwantitatieve gegevens van 39 scholen. Voor het onderzoek zijn acht antipestprogramma's gevolgd: de Farsta-methode, Friends, Lions Quest, het Olweus-programma, SET (Social Emotional Training), School Comet, School Mediation, en Second Step.

Geen enkele school gebruikte slechts één programma; de scholen hanteerden veeleer een combinatie van maatregelen en programma's. Zij constateerden dat verschillende maatregelen verschillende gevolgen hadden voor jongens en meisjes, en voor sociale of fysieke pesterijen. Geen enkel programma had extreem positieve gevolgen. In plaats daarvan hadden scholen meer succes wanneer zij een systematische aanpak met een combinatie van maatregelen hanteerden. In de evaluatie wordt verslag uitgebracht over de ervaringen van scholen met de verschillende programma's, en in welke mate zij hebben bijgedragen tot een afname van het pesten.

Zweeds Nationaal Agentschap voor onderwijs, Evaluation of anti-bullying methods (2011)

Meer informatie:

Achtste Europees Forum voor de rechten van het kind, The Role of Child Protection Systems in Protecting Children from Bullying and Cyberbullying, Brussel, 17 en 18 december, 2013.

Farrington, D.P., en Ttofi, M., School-Based Programs to Reduce Bullying and Victimization: A Systematic Review, The Campbell Collaboration, Oslo, 2010.

Nouwen, W., Clycq, N., Braspenningx, M., en Timmerman, C., Cross-case Analyses of School-based Prevention and Intervention Measures, projectdocument 6, RESL.eu-project, Centrum voor Migratie en Interculturele Studies, Universiteit Antwerpen, 2016.

Zweeds Nationaal Agentschap voor onderwijs, Evaluation of anti-bullying methods, verslag 353, Skolverket, Stockholm, 2011.

Unicef, Rights Respecting Schools Award, onlineplatform

Meer lezen:

Anderson, A. R., Christenson, S. L., Sinclair, M. F., en Lehr, C. A., "Check and Connect: The importance of relationships for promoting engagement with school", Journal of School Psychology, Vol. 42, 2004, blz. 95-113.

Downes, P., "The neglected shadow: Some European perspectives on emotional supports for early school leaving prevention", International Journal of Emotional Education, Vol. 3 nr. 2, 2011, blz. 3-39.

Gresham, F. M., "Evidence-based social skills interventions: Empirical foundations for instructional approaches", in Shinn, M.R. en Walker, H.M. (Eds.), Interventions for achievement and behavior problems in a three-tier model including RTI, National Association of School Psychologists, Bethesda, MD, 2010, blz. 337-362.

Scheel, M., Madabhushi, S., en Backhaus, A., "The academic motivation of at-risk students in a counseling prevention programme", The Counseling Psychologist, Vol. 37, 2009, blz. 1147‑1178.

Sinclair, M. F., Christenson, S. L., en Thurlow, M. L., "Promoting school completion of urban secondary youth with emotional or behavioral disabilities", Exceptional Children, Vol. 71 nr. 4, 2005, blz. 465-482.

Skinner, E.A. en Pitzer, J.R., "Developmental Dynamics of Student Engagement, Coping, and Everyday Resilience", in Christenson, S.L., Reschly, A.L., Wylie, C. (Eds.)

Handbook of Research on Student Engagement, New York, Springer, 2012, blz. 21-44.

White, S. W., en Kelly, F. D., "The school counselor's role in school dropout prevention", Journal of Counseling & Development, Vol. 88, 2010, blz. 227-235.