2.3. Initiële lerarenopleiding en permanente beroepsontwikkeling

"Nightingale" is een programma van de pedagogische hogeschool in Zug (Pädagogische Hochschule, PH Zug). Het programma houdt in dat een student van de hogeschool gekoppeld wordt aan een kind in de leeftijd van 8-12 jaar dat afkomstig is van een basisschool met een groot aantal kinderen die een migranten- en/of minderheidsachtergrond hebben. In 2016/2017 deden elf studenten van PH Zug mee aan het programma. Het programma biedt de mentor en het kind de gelegenheid om gedurende een periode van zeven of acht maanden ongeveer twee à drie uur per week bij elkaar te komen. Dit zijn informele ontmoetingen waarbij de mentor en het kind samen activiteiten uitvoeren, bijvoorbeeld naar de dierentuin of de bioscoop gaan, samen sporten enz. Het belangrijkste doel van Nightingale is bij te dragen aan de ontwikkeling van multicultureel bewustzijn en intercultureel leren van leraren in opleiding door het begeleiden van kinderen met een sociaal en etnisch diverse achtergrond. Het project streeft er ook naar de contacten tussen universiteitsstudenten en basisschoolleerlingen te bevorderen en de kloof tussen theorie en praktijk op de lerarenopleiding te dichten.

ATD Quart Monde is een Franse ngo waarbij mensen zijn betrokken die armoede lijden of hebben geleden. Tot de initiatieven van de organisatie behoren de zogeheten ‘volksuniversiteiten’ (universités populaires) in Frankrijk, die tot doel hebben deskundige kennis te genereren en te vergaren van hun leden – deelnemers die zich bezighouden met diverse vraagstukken, waaronder opvoeding en het beeld dat mensen van scholen kunnen hebben.

Het lijdt geen twijfel dat medische, psychologische, sociale, educatieve en juridische interventies in bepaalde gevallen van spijbelen en voortijdig schoolverlaten nodig zijn, maar onderzoek wijst duidelijk uit dat ook school- en onderwijzend personeel in alle gevallen een beslissende rol kunnen spelen. Dit document bevat een checklist voor de zelfevaluatie van scholen en 59 gedetailleerde aanbevelingen voor het verbeteren van de aanwezigheid en betrokkenheid van leerlingen en de schoolcultuur, evenals voorstellen voor afspraken over het gedrag en voorbeelden van vragenlijsten voor leerkrachten en ouders. De aanbevolen maatregelen zijn in de eerste plaats gericht op leerkrachten, schooldirecteuren en ouders. Het document is vertaald uit de handleiding van Nairz-Wirth, Feldmann, Diexer (2012): "Handlungsempfehlungen für Lehrende, Schulleitung und Eltern zur erfolgreichen Prävention von Schulabsentismus und Schulabbruch".

UNICEF Serbia and the civil society organisation Centre for Education Policy with the support of the Ministry of Education, Science and Technological Development Republic of Serbia  implemented the project “Combating Early School Leaving in Serbia”.

This project aimed to contribute to decreasing drop-out and early school leaving of children and adolescents through development, establishment, and implementation of the school-based model for early identification of children at risk of dropping out and intervention in situations where dropping-out is taking place.

Combating drop-out and ESL in Serbia has been recognised as a policy priority area.  The Strategy for Education Development in Serbia 2020 (SEDS 2020) calls for the provision of high-quality education for all, an increase of students’ coverage and attainment at all levels of education by maintaining the relevance of education and increasing efficiency. The Strategy implementation is primarily focused on the development of human capital in Serbia, thus underlines importance of the inclusion of pupils from vulnerable and marginalised groups (Roma and children from poor families, children with disabilities and from rural areas etc.).

In Antwerpen, België, kunnen leerkrachten in opleiding zich aanmelden als vrijwilliger bij ngo De Schoolbrug om deel te nemen aan het Leertrein-initiatief. Dit initiatief biedt enerzijds leerkrachten in opleiding de kans ervaring op te doen in het omgaan met ouders met een migranten- en/of kansarme achtergrond, en anderzijds ouders de kans om vaardigheden te verwerven waarmee zij hun kinderen kunnen ondersteunen bij het leren. De studenten werken één keer per week gedurende 1-1,5 uur met de ouders en coachen hen. Deze steun wordt op maat aangeboden, afhankelijk van de behoeften van de ouder en aangepast aan het lesmateriaal of het huiswerk. De studenten worden in hun leerproces tot toekomstige leerkracht of maatschappelijk werker ook gecoacht door de onderwijswelzijnswerker van De Schoolbrug, aangezien ze in beide rollen zullen samenwerken met ouders van schoolkinderen.

De Plus-klas in Portugal biedt extra ondersteuning aan bepaalde groepen leerlingen met vergelijkbare vaardigheden. De maatregel is gericht op specifieke schooljaren naargelang de behoeften van leerlingen in de 1e, 2e en 3e cyclus van het basis- en secundair onderwijs. Het bestaat uit de Plus-klas en het Phoenix-project, dat zijn organisatiemodellen voor klassen waarmee beoogd wordt alle leerlingen te ondersteunen bij hun leerproces.

Finland heeft innovatieve lesmethoden en -procedures ontwikkeld om schooluitval te verminderen. Deze methoden en procedures komen tegemoet aan de individuele behoeften van leerlingen door middel van op activiteiten gebaseerd onderwijs, onderwijs in kleine groepen, werkplekleren en verschillende leeromgevingen.

Het masterprogramma "Omgaan met diversiteit in het onderwijs" is bedoeld voor pedagogen met een bachelorgraad en mensen die in het onderwijs werkzaam zijn (pedagogen en bestuurders van (kleuter)scholen, beroepsopleidingen en universiteiten) die hun interculturele vaardigheden willen verbeteren. Met het programma wordt beoogd een interdisciplinair systeem van kennis, vaardigheden en geïntegreerde sociaalpedagogische, psychologische en bijzondere pedagogische vaardigheden te ontwikkelen om diversiteit te integreren in het onderwijs. Het programma bestaat inhoudelijk uit twee hoofddelen: Deel A: Verplichte modules (met inbegrip van de onderzoeks-/masterscriptie), met onder meer de vakken: "internationaal en vergelijkend kader van de omgang met diversiteit in het onderwijs"; "Educatieve tegemoetkoming aan bijzondere behoeften die voortvloeien uit culturele diversiteit’; "Management en programma’s voor de omgang met diversiteit in het onderwijs", enzovoort; Deel B: Facultatieve vakken, waaronder: "Onderzoeksmethoden voor de omgang met diversiteit in het onderwijs"; "Integratie en re-integratie in de arbeidsmarkt van mensen met verschillende bijzondere behoeften". Het programma is opgezet in de vorm van e-studies met wekelijkse bijeenkomsten met docenten, hetzij persoonlijk, hetzij via Skype.

Bij het netwerk zijn 10 schoolclusters in Portugal aangesloten (clusters omvatten verschillende scholen, van voorschoolse opvang tot secundair onderwijs) die op een aantal punten met elkaar samenwerken. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan opleidingsplannen, het uitwisselen van ervaringen en methodologieën en zelfs, in sommige gevallen, het uitwisselen van personeel. Daarnaast ontwikkelt het netwerk thematische panels waarin diverse onderwerpen worden besproken met leerlingen en interventiepartners.