2.1. Vaardigheden en competenties van leerkrachten
De rol van de leerkracht wordt ruimer en veeleisender. Enerzijds wordt van leerkrachten verwacht dat zij een brede waaier aan methoden, hulpmiddelen en benaderingen gebruiken en afstemmen op de behoeften van de leerlingen. Anderzijds hebben zij competenties en vaardigheden nodig die noodzakelijk zijn om een positief klasklimaat tot stand te brengen en samen te werken met andere belanghebbenden, zowel binnen als buiten de school, om leerlingen tijdig ondersteuning te bieden.
Shutterstock.com
Er zijn enkele specifieke nieuwe vaardigheden en competenties waarvan wordt verwacht dat leerkrachten ze verwerven of verbeteren:
- leerkrachten moeten positief staan tegenover de voordelen van een gevarieerde groep leerlingen in hun klas. Leerkrachten moeten kunnen kiezen uit een brede waaier aan onderwijstechnieken en actieve leerstrategieën (waaronder: vraaggestuurd en projectgebaseerd lesgeven, samenwerkend leren enz.) om op doeltreffende wijze te werken met en het leerproces af te stemmen op een diverse groep leerlingen die, hoewel zij zich in dezelfde leeromgeving bevinden, verschillende leerbehoeften en ‑voorkeuren hebben;
- leerkrachten moeten worden geïnformeerd over de meest recente onderzoeken en op feiten gebaseerde beste werkwijzen op terreinen die relevant zijn voor hun werk. Leerkrachten die een leven lang leren, beschouwen professionele uitdagingen ook als onderdeel van hun leerproces. Zij verwerven bovendien kennis en informatie die zij kunnen delen met andere leerkrachten en in hun dagelijkse praktijk;
- leerkrachten moeten formatieve beoordelingsmethoden opnemen in het onderwijzen en leren om de leerlingen feedback te geven en vooruitgang te laten boeken met betrekking tot de leerdoelstellingen;
- leerkrachten moeten over competenties beschikken voor het in kaart brengen van risicofactoren voor voortijdig schoolverlaten, zoals een ongunstig school- en klasklimaat, een slechte band tussen leerkracht en leerlingen, negatieve invloed van leerlingen op elkaar, spijbelen, ziekte, problemen met leren enz. Daarnaast moeten leerkrachten een omvangrijke kennis hebben van een reeks doeltreffende interventies ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten;
- leerkrachten moeten doeltreffend kunnen communiceren en een sterke en positieve vertrouwensband met leerlingen uit alle achtergronden kunnen opbouwen. Zij moeten de juiste strategieën kunnen toepassen om de klas te leiden, conflicten op te lossen en pesten te voorkomen en over de nodige sociale vaardigheden beschikken om een positief school- en klasklimaat te bevorderen;
- leerkrachten met een positieve instelling en het vermogen om te werken in multidisciplinaire professionele teams en professionele gemeenschappen ontwikkelen samen onderwijs- en leerbenaderingen, handelen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen en zijn minder geneigd zich geïsoleerd te voelen. Schoolhoofden spelen een belangrijke rol door budget, tijd en ruimte beschikbaar te stellen om professionele gemeenschappen, projecten ter ontwikkeling van de school en permanente beroepsontwikkeling te ondersteunen;
- leerkrachten moeten worden aangemoedigd en ondersteund om als leiders en mentoren op te treden en vernieuwing te stimuleren, zowel binnen als buiten het klaslokaal. Leiderschap van leerkrachten kan worden gekenschetst als een op samenwerking gerichte inspanning waarbij leerkrachten samen deskundigheid verwerven en professionele ontwikkeling stimuleren om de onderwijspraktijken van henzelf en hun collega's en het schoolklimaat als geheel te verbeteren. Hun doel is uiteindelijk om het aantal voortijdige schoolverlaters te verminderen en de prestaties van de leerlingen te verbeteren;
- leerkrachten moeten de bekwaamheid hebben om doeltreffend te communiceren en samen te werken met de ouders en hen te betrekken bij het leerproces en de ontwikkeling van hun kinderen;
- leerkrachten moeten competent zijn, gemotiveerd om samen te werken, en creatief genoeg om externe partners, waaronder lokale werkgevers, te betrekken;
- leerkrachten moeten op de hoogte zijn en zich bewust zijn van de cognitieve, sociale en gedragsontwikkeling van leerlingen (bv. welbevinden).
Meer informatie:
Werkdocument van de diensten van de Europese Commissie, 374, Supporting the teaching professions, Europese Commissie, Brussel, 2012.
Europese Commissie, Strengthening teaching in Europe: New evidence from teachers compiled by Eurydice and CRELL, juni 2015, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015.
Meer lezen:
Carneiro, R., Looney, J., Vincent-Lancrin, S., "Learning from the Past, Looking to the Future: Issues and agendas in education", European Journal of Education, Vol. 50, nr. 4, blz. 524-535. doi: 10.1111/ejed.12158
Day, L., Percy-Smith, B., Ruxton, S., McKenna, K., Redgrave, K., Ronicle, J., Young, T., Evaluation of legislation, policy and practice of child participation in the EU: onderzoekssamenvatting, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015
Donaldson, G., "Teacher Education and Curriculum Change in Scotland", European Journal of Education, Vol. 49, nr. 2, 2014, blz. 178-191. doi: 10.1111/ejed.12077
Downes, P., "Developing a Framework and Agenda for Students' Voices in the School System across Europe: From Diametric to Concentric Relational Spaces for Early School Leaving Prevention", European Journal of Education, Vol. 48, nr. 3, 2013, blz. 346-362. doi./10.1111/ejed.12035
Downes, P., Towards a Differentiated, Holistic and Systemic Approach to Parental Involvement in Europe for Early School Leaving Prevention, Europese Unie, Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, Urbact-programma, Parijs, 2014
Raad van de Europese Unie, Conclusies van de Raad inzake het terugdringen van voortijdig schoolverlaten en het bevorderen van goede schoolresultaten, Raad van de Europese Unie, Brussel, 2015
Europese Commissie, Supporting teacher competence development for better learning outcomes, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2013
Europese Commissie, Education and Training Monitor 2015, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015
Europese Commissie, Schoolbeleid: Een schoolbrede aanpak van voortijdig schoolverlaten, Onderwijs & opleiding 2020, Europese Commissie, Brussel, 2015
Europese Commissie/EACEA/Eurydice, The Teaching Profession in Europe: Practices, Perceptions and Policies, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015
IBE-Unesco, Reaching Out to All Learners: a Resource Pack for Supporting Inclusive Education, Training Tools for Curriculum Development, Internationaal Onderwijsbureau. Genève, 2016
Isac, M.M., Araújo, L., Dinis da Costa, P., Soto Calvo, E., Albergaria-Almeida, P., Teaching practices in primary and secondary schools in Europe: Insights from large-scale assessments in education, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2015
Nairz-Wirth, E., Feldmann, K., Diexer, B., Handlungsempfehlungen für Lehrende, Schulleitung und Eltern zur erfolgreichen Prävention von Schulabsentismus und Schulabbruch. Aufbruch zu einer neuen Schulkultur, Wirtschaftsuniversität Wien. Wenen, 2012
Nairz-Wirth, E., Feldmann, K., Wendebourg, E., Professionalisierung von Lehrerinnen und Lehrern im Bereich der Prävention und Intervention von Schul- und Ausbildungsabbruch, Wirtschaftsuniversität Wien. Wenen, 2012
Nouwen, W., Clycq, N., Braspenningx, M., en Timmerman, C., Cross-case Analyses of School-based Prevention and Intervention Measures, projectdocument 6, RESL.eu-project, Centrum voor Migratie en Interculturele Studies, Universiteit Antwerpen, 2016
OESO, TALIS 2013 Results: An international perspective on teaching and learning, OESO, Parijs, 2014
Ryan, L., Lörinc, M., "Interrogating early school leaving, youth unemployment and NEETS: Understanding local contexts in two English regions", Educação, Sociedade & Culturas, Vol. 45, 2015, blz. 33-54.
Sachs, J., "Teacher professionalism: Why are we still talking about it?", Teachers and Teaching, Vol. 22 nr. 4, 2015, blz. 413-425. doi: 10.1080/13540602.2015.1082732
Schleicher, A., Schools for 21st-Century Learners: Strong Leaders, Confident Teachers, Innovative Approaches, OESO, Parijs, 2015
Valenčič Zuljan, M., Marentič Požarnik, B., "Induction and Early-career Support of Teachers in Europe", European Journal of Education, Vol. 49, nr. 2, 2014, blz. 192-205. doi: 10.1111/ejed.12080
