Doorzoek alle middelen

Het Ierse Ministerie van Onderwijs en Vaardigheden beveelt protocollen voor scholen aan om pesten te voorkomen en aan te pakken. Cruciale onderdelen zijn bijvoorbeeld: een positief schoolklimaat, doeltreffend leiderschap, een gedeeld begrip van wat pesten inhoudt en wat de impact ervan is, bewustmakings-, onderwijs- en preventiestrategieën, het effectief toezien op en volgen van leerlingen, ondersteuning van schoolpersoneel, het consequent onderzoeken, opvolgen en vastleggen van pestgedrag, en een voortdurende evaluatie van de effectiviteit van het antipestbeleid.

Dit rapport is bedoeld als informatiebron en leidraad voor de strategische planning op de korte en middellange termijn van de 10 gemeenten die deelnemen aan het PREVENT-project in het kader van het kennisuitwisselingsprogramma Urbact en van alle andere gemeenten, lokale overheden en scholen in heel Europa. Hierbij gaat het om de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Dit overzicht is gebaseerd op een analyse van documenten van de Europese Commissie en de Raad over voortijdig schoolverlaten en sociale inclusie, en op een dialoog met en een voortdurende raadpleging van de 10 gemeenten die betrokken zijn bij het PREVENT-project van Urbact. Ook internationaal onderzoek dat relevant is voor dit onderwerp is erin meegenomen. PREVENT wordt gefinancierd door het Urbact-programma van de EU.

Het project ENhancing Teacher REsilience in Europe (ENTREE) heeft tot doel jonge Europese leerkrachten, die zich in de snel veranderende schoolomgeving geconfronteerd zien met steeds hogere eisen, te helpen hun veerkracht te versterken. Het project is in 2014 van start gegaan en biedt leerkrachten sindsdien uiteenlopende mogelijkheden en instrumenten voor onlineleren en contactleren. Het project wordt begeleid door een team van internationale deskundigen uit vijf Europese landen (Tsjechië, Duitsland, Ierland, Malta en Portugal) en uit Australië. ENTREE definieert de veerkracht van leerkrachten als "het proces van, vermogen tot of resultaat van positieve aanpassing aan en voortdurende professionele inzet en groei in de context van uitdagende omstandigheden". Leerkrachten worden geholpen te putten uit persoonlijke, professionele en sociale hulpbronnen, "terug te veren" en zowel in professioneel als persoonlijk opzicht te floreren, voldoening uit hun werk te halen, te geloven in eigen kunnen, persoonlijk welzijn te ervaren en zich voor hun vak te blijven inzetten.

NESET, het netwerk van deskundigen op het gebied van sociale aspecten van onderwijs en opleiding, publiceert rapporten voor beleidsmakers en mensen uit de praktijk die overal in de Europese Unie gelijkheid en inclusie in onderwijs en opleiding willen bevorderen. In dit document worden strategieën onderzocht om gemeenschapscentra voor een leven lang leren op te richten in de lidstaten van de EU. Er wordt gekeken naar bewijsmateriaal en onderzoek over de voordelen en pluspunten van dergelijke centra, maar ook naar de obstakels en problemen die een belemmering vormen voor zowel de oprichting van deze centra als de effectiviteit ervan. De conclusie van het rapport luidt dat gemeenschapscentra voor een leven lang leren zowel concreet gestalte kunnen geven aan verschillende belangrijke doelstellingen op het gebied van een leven lang leren, zoals actief burgerschap, sociale cohesie/inclusie, persoonlijke en maatschappelijke vervulling en interculturele dialoog, als aan loopbaantrajecten.

De 'Handleiding voor schoolbemiddelaars/-assistenten met een Roma-achtergrond', die is opgesteld door de Raad van Europa, is in de eerste plaats gericht op alle categorieën personeelsleden uit de Roma-gemeenschap die zich inzetten voor verbetering van de onderwijsomstandigheden voor Roma-kinderen. De handleiding heeft als doel medewerkers uiteenlopende instrumenten en praktische richtsnoeren te bieden die aan verschillende contexten kunnen worden aangepast. In de handleiding wordt aandacht besteed aan de profielen van schoolbemiddelaars en -assistenten en de rol die zij spelen bij het faciliteren van de betrekkingen tussen de school en de Roma-gemeenschap(pen), evenals tussen leerkrachten en andere schoolmedewerkers en de ouders van de Roma-kinderen. De handleiding is daarom zodanig opgezet dat ze helpt het werk van schoolbemiddelaars en -assistenten met een Roma-achtergrond te verbeteren en de gevolgen van eventuele ongewenste effecten te beperken door gestructureerde, dagelijkse activiteiten te bieden en de aandacht te vestigen op aspecten van bemiddeling die in de praktijk onderbenut worden.

Het schoolbeëindigingsprogramma in Ierland omvat uiteenlopende lokale maatregelen voor kansarme gemeenschappen, die ertoe bijdragen dat jongeren de school niet voortijdig verlaten. Het programma stelt lokale gemeenschappen in staat op maat gesneden strategieën te ontwikkelen om ervoor te zorgen dat die leerlingen die het risico lopen voortijdig van school te gaan, zoveel mogelijk deelnemen aan het onderwijsproces. Het is gericht op individuele jongeren in de schoolgaande leeftijd, zowel binnen als buiten scholen, en biedt ondersteuning bij het bestrijden van ongelijkheden wat betreft de toegang tot, de deelname aan en de resultaten van onderwijs. Het schoolbeëindigingsprogramma is een centraal onderdeel van het plan 'Gelijke kansen op scholen' (Delivering Equality of Opportunity in Schools, DEIS), een beleidsinstrument voor inclusief onderwijs.

„De ervaring in Ierland maakt duidelijk dat onderwijsinitiatieven die uitgaan van scholen het onderwijsniveau van de betrokken volwassenen kunnen verhogen en een algemeen gevoel van zelfvertrouwen teweeg kunnen brengen in de lokale gemeenschap. De betrokkenheid van ouders, vooral in sociaal-economisch achtergestelde gebieden, is niet alleen gunstig voor de kinderen en de school; het is een cruciaal aspect van een leven lang leren.” (Parents as Partners in Schooling, OESO 1997)

Gezinseducatie is een van de Succesvolle Educatieve Acties (SEA's) die zijn geïdentificeerd in het onderzoeksproject INCLUD-ED. Strategies for inclusion and social cohesion in Europe from education (Europese Commissie, zesde kaderprogramma, 2006-2011).

In deze monografie worden geslaagde onderwijsmaatregelen geanalyseerd en beschreven, waarbij de nadruk in het bijzonder ligt op kwetsbare groepen. Het boek bevat concrete gegevens over succesvolle schoolprestaties, evenals verhalen van kinderen, leerkrachten en gezinnen over de impact van dit succes. Daarnaast wordt geanalyseerd hoe de schoolprestaties van deze kinderen samenhangen met hun insluiting in of uitsluiting uit verschillende gebieden van de samenleving. Verder worden maatregelen beschreven waarvan in het INCLUD-ED-project is vastgesteld dat ze tot geslaagde resultaten leiden. Zo biedt het boek zowel tegen elkaar afgezette gegevens als een gedegen theoretische achtergrond en uitwerking. Voorbeelden van deze maatregelen zijn interactieve groepen, een langere leertijd, huiswerkclubs, bibliotheken waar begeleiders aanwezig zijn, de deelname van het gezin en de gemeenschap aan het onderwijsproces, gezinseducatie of op dialoog gebaseerde literaire bijeenkomsten. Dit zijn allemaal succesvolle onderwijsmaatregelen, wat betekent dat ze bijdragen aan zowel doelmatigheid als rechtvaardigheid. Tot slot bevat het boek aanbevelingen voor beleid en praktijk, die nader worden toegelicht.