ARANY JÁNOS-PROGRAMMA'S

De Arany János-programma's in Hongarije streven ernaar om kansarme leerlingen in het secundair onderwijs te helpen door deze leerlingen bij het afronden van hun opleiding te voorzien van certificering die aantoont dat ze de school hebben afgemaakt, en waarmee ze een universitaire opleiding of een baan kunnen vinden.

Het eerste Arany János-programma (AJTP), dat van start ging in 2000, was bedoeld voor getalenteerde kansarme studenten. Een paar jaar later, in 2004, kwamen daar nog eens twee programma's bij, bestemd voor nog kansarmere leerlingen (AJKP, AJKSZP).

De programma's worden uitgevoerd in instellingen voor secundair onderwijs, in samenwerking met studentenhostels. Middelbare scholen met goede resultaten ("gymnasiums") kunnen samen met de studentenhostels een aanvraag indienen voor het uitvoeren van een AJTP-programma (in 2012 waren in totaal 36 instellingen betrokken bij dit programma). Studentenhostels zelf kunnen een aanvraag indienen voor een AJKP-programma (in 2012 deden er 13 mee aan dit programma), en ze kunnen samen met instellingen voor beroepsonderwijs en -opleiding een aanvraag indienen voor een AJKSZP-programma (in 2012 waren 17 van dit soort samenwerkingsverbanden betrokken bij dit programma).

De betrokken instellingen moeten zelf kansarme leerlingen werven die voldoen aan de vereisten van het programma, hun tijdens hun secundaire opleiding een plaats bieden in een studentenhostel en ondersteuningsprogramma's op het gebied van leren en sociale integratie voor hen organiseren. Leerlingen die worden aangeworven voor deze programma's kunnen worden ondergebracht in aparte klassen of in geïntegreerde klassen binnen de onderwijsinstellingen, waar ze worden onderwezen door leraren van de reguliere instellingen. Iedere leerling heeft een individueel ontwikkelingsplan, dat zowel de leerling als zijn/haar ouders ondertekenen. Leerlingen worden regelmatig beoordeeld en de resultaten hiervan worden in de individuele ontwikkelingsplannen opgenomen.

De resultaten van de programma's zijn goed en de betrokken instellingen doen er graag aan mee, deels vanwege het extra geld dat ze ervoor krijgen en deels vanwege de sociale en opvoedkundige ervaring, waar ook de reguliere leerlingen van het secundair onderwijs van profiteren. Ook uit externe evaluaties is gebleken dat deze programma’s succesvol zijn. 

Aan leerlingen die het risico lopen op schooluitval, zoals kansarme leerlingen en leerlingen die op meerdere gebieden een achterstand ervaren, wordt uitgebreide ondersteuning geboden om uitval te voorkomen en hun kwalificatieniveau te verhogen, en om de overgang tussen verschillende schoolniveaus te ondersteunen. Deze maatregel draagt op systematische wijze bij aan de doelen die in de VSV-strategie zijn vastgelegd (maatregelen inzake preventie en interventie).

Het Arany János programma ter stimulering van talent (AJTFP) voor kansarme leerlingen heeft tot doel kinderen van de armste ouders met de laagste kwalificaties in staat te stellen met succes voltijds secundair onderwijs bij te wonen, wat hun een kans biedt om hoger onderwijs te volgen.

Het Arany János internaatstimuleringsprogramma (AJFBFP) voor kwetsbare groepen leerlingen – leerlingen die op meerdere gebieden een achterstand ervaren, leerlingen met laaggekwalificeerde ouders of een laag gezinsinkomen, of uit huis geplaatste leerlingen – streeft ernaar dat leerlingen een middelbareschooldiploma (matura) halen en succesvol de arbeidsmarkt betreden of hoger/tertiair onderwijs gaan volgen, met behulp van de door internaten geboden methodiek en middelen.

Het Arany János beroepsopleidingsprogramma (AJVTP) voor leerlingen die op meerdere gebieden een achterstand ervaren richt zich op het creëren van kansen om bruikbare kwalificaties te behalen voor leerlingen die zonder het programma te volgen slechts een geringe kans zouden hebben deze te verwerven. Volgens de bijgehouden resultaten ligt de uitval in het AJVTP-programma onder het landelijk gemiddelde van 13 %.

Meer dan 4 000 leerlingen die op meerdere gebieden een achterstand ervaren, nemen deel aan de programma's.

De uitvoering houdt ook verband met de Jongerengarantie. Uit het kwantitatieve onderzoek naar de effectiviteit van het in 2014 uitgevoerde programma bleek onder meer dat 23 % van de leerlingen die aan dit programma hadden deelgenomen zonder het programma geen middelbaar onderwijs zou hebben gevolgd, 24 % niet zou hebben deelgenomen aan onderwijs met een afsluitend examen in het algemeen middelbaar onderwijs of het middelbaar beroepsonderwijs, maar in plaats daarvan beroepsonderwijs zou hebben gevolgd, en 28 % anders mogelijk helemaal geen vervolgopleiding zou hebben gevolgd.