2.4. Ευημερία των εκπαιδευτικών
Η ευημερία των εκπαιδευτικών αποτελεί μια θετική συναισθηματική κατάσταση που συνδυάζει τις προσωπικές ανάγκες και προσδοκίες τόσο των μαθητών όσο και των καθηγητών τους. Η ευημερία των εκπαιδευτικών και η ικανοποίησή τους από την εργασία τους επηρεάζουν ιδιαίτερα τη συμπεριφορά των εκπαιδευτικών και σχετίζονται θετικά με το κλίμα στο σχολείο και στην αίθουσα διδασκαλίας καθώς και με τις επιδόσεις των μαθητών. Έρευνες καταδεικνύουν επίσης την ύπαρξη θετικής σχέσης μεταξύ των κινήτρων των εκπαιδευτικών και της ευημερίας, καθώς και των επιδόσεων των μαθητών. Επιπλέον, η ευημερία των εκπαιδευτικών συνδέεται με την παραμονή στην εργασία των εκπαιδευτικών με υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για σχολεία με μαθητές που έχουν υψηλό επίπεδο αναγκών. Η ευημερία και η αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών συμβάλλουν επίσης στην πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται.
Μολονότι πρόσφατες έρευνες σχετικά με την ευημερία των εκπαιδευτικών τείνουν να εστιάζονται σε αρνητικές πτυχές, όπως το άγχος ή η υπερκόπωση, η παρούσα έρευνα παρουσιάζει επίσης πόσο σημαντικό είναι το ζήτημα αυτό για την αρχική εκπαίδευση και τη συμπληρωματική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Η ευημερία των εκπαιδευτικών δεν μπορεί να επιτευχθεί αποκλειστικά και μόνο μέσω της συμμετοχής σε σεμινάρια ή της κατάρτισης. Η βελτίωση της ευημερίας του προσωπικού είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία για την οποία απαιτείται προβληματισμός, μια συνεκτική προσέγγιση και η καθιέρωση περισσότερο εποικοδομητικών πρακτικών, καθώς και ο πειραματισμός με αυτές. Ουσιαστικά, περιλαμβάνει την αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων:
- Υποστηρικτικό πνεύμα στο σχολείο: η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εκπαιδευτικών είναι καίριας σημασίας για την ευημερία και την ικανοποίησή τους, καθώς και για την επιτυχία των μαθητών. Είναι σημαντικό να διατίθεται στους εκπαιδευτικούς αρκετός χρόνος και χώρος για την ανάπτυξη συλλογικού έργου. Το πνεύμα συνεργασίας περιλαμβάνει αμοιβαία υποστήριξη, τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής στις σχολικές αποφάσεις και πνεύμα εμπιστοσύνης με βάση κοινές αξίες. Επιπροσθέτως, το θετικό κλίμα στο σχολείο χαρακτηρίζεται από εκτίμηση, αυτονομία, ενθάρρυνση, συναδελφικότητα, εμπιστοσύνη, παρότρυνση και διοικητική ηγεσία. Η συμμετοχή σε μια επαγγελματική μαθησιακή κοινότητα που διαμορφώνεται από συνεργασίες εντός των σχολείων και στο πλαίσιο δικτύων με άλλα σχολεία και με την τοπική κοινότητα είναι εξαιρετικά σημαντική για την παροχή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς και την παραμονή τους στο σχολείο. Οι διευθυντές των σχολείων και ο τρόπος διεύθυνσης, οι αξίες, η προσωπικότητα και οι ενέργειές τους διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ευημερίας των εκπαιδευτικών.
- Επαγγελματισμός των εκπαιδευτικών: Έρευνες δείχνουν την ύπαρξη ισχυρού δεσμού μεταξύ του επαγγελματισμού των εκπαιδευτικών και της αντίληψης της κατάστασής τους, της αυτοαποτελεσματικότητας και της ευημερίας τους. Η αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών δημιουργεί μια ισχυρή βάση για την ευημερία τους και είναι σημαντική για την παραμονή των εκπαιδευτικών στο επάγγελμα. Η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη διαδραματίζει καίριο ρόλο στην ενίσχυση των επιδόσεων, της δέσμευσης και της ικανοποίησης των εκπαιδευτικών από την εργασία τους. Δεδομένου ότι οι σχέσεις συνεργατικής καθοδήγησης συνδέονται στενά με την απόλαυση που αποκομίζουν οι εκπαιδευτικοί από την εργασία τους, τα κίνητρα, την αυτοαποτελεσματικότητά τους, καθώς και την παραμονή τους στο επάγγελμα, θα πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά πεπειραμένοι καθοδηγητές. Η δικτύωση με συναδέλφους εκπαιδευτικούς ενισχύει επίσης την ευημερία.
- Θετικές σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών: Οι θετικές σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο για την επιτυχία των μαθητών αλλά και για την ευημερία των καθηγητών. Οι θετικές σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών υποστηρίζουν τα εγγενή κίνητρα των εκπαιδευτικών. Οι εν λόγω σχέσεις μπορούν να ανταμείβουν εγγενώς τους εκπαιδευτικούς και να αυξάνουν τα κίνητρά τους. Επιπλέον, οι καλές σχέσεις με τους μαθητές όχι μόνο βοηθούν να αποφεύγεται η δυσφορία, αλλά και αυξάνουν την ευημερία των εκπαιδευτικών.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Beaudoin, M.N., «Respect-Where Do We Start?» (Σεβασμός: Από πού ξεκινάμε;), Promoting Respectful Schools, τόμος 69, αριθ. 1, 2011, σ. 40-44.
Blömeke, S, Hoth, J, Döhrmann, M, Busse, A, Kaiser, G., König, J., «Teacher Change During Induction» (Αλλαγή των εκπαιδευτικών κατά την εισαγωγική εκπαίδευση), International Journal of Science and Mathematics Education, τόμος 13, αριθ. 2, 2015, σ. 287–308. doi:10.1007/s10763-015-9619-4
Brouwer, C., «Determining Long Term Effects of Teacher Education» (Προσδιορισμός των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών) στο Peterson, P., Baker, E., McGaw, B. (επιμ.), International Encyclopedia of Education, Elsevier, Άμστερνταμ, 2010, σ. 503–510.
Day, L., Mozuraityte, N., Redgrave, K., McCoshan, A., Preventing early school leaving in Europe - Lessons learned from second chance education (Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην Ευρώπη: διδάγματα που αντλήθηκαν από την εκπαίδευση δεύτερης ευκαιρίας), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013.
Downes, P. «Prevention of early school leaving through teacher education: Some European perspectives» (Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μέσω εκπαίδευσης των διδασκόντων: ορισμένες ευρωπαϊκές οπτικές) στο: Rabensteiner, P. και Rabensteiner, G. (επιμ.), Internationalisation in Teacher Education (Διεθνοποίηση στην εκπαίδευση των διδασκόντων), Γερμανία, 2014, σ. 17–31.
Durksen, T., Klassen, R., «Professional Relationships Influence Preservice Teacher Success» (Οι επαγγελματικές σχέσεις επηρεάζουν εκ των προτέρων την επιτυχία των εκπαιδευτικών), ASCD Express, τόμος 7, αριθ. 10, 2012.
Emerick, S., Hirsch, E., Berry, B., «Teacher Working Conditions as Catalysts for Student Learning» (Οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών ως καταλύτης για τη μάθηση των μαθητών), Conditions for Learning, αριθ. 43, 2005.
Engels, N., Aelterman,A., Van Petegem, K. και Schepens, A., «Factors which influence the well-being of pupils in Flemish secondary schools» (Παράγοντες που επηρεάζουν την ευημερία των μαθητών σε φλαμανδικά δευτεροβάθμια σχολεία), Educational Studies, τόμος 30, αριθ. 2, σ. 127 – 143 http://dx.doi.org/10.1080/0305569032000159787.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Developing coherent and system-wide induction programmes for beginning teachers: a handbook for policymakers (Ανάπτυξη συνεκτικών και συστημικών προγραμμάτων εισαγωγικής εκπαίδευσης για αρχάριους εκπαιδευτικούς: οδηγός για τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2010.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Supporting teacher competence development for better learning outcomes (Υποστήριξη της ανάπτυξης των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών για καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Strengthening teaching in Europe: New evidence from teachers compiled by Eurydice and CRELL, [Ενίσχυση της διδασκαλίας στην Ευρώπη: νέα στοιχεία από εκπαιδευτικούς, που συλλέχθηκαν από το δίκτυο Eurydice και το CRELL (Κέντρο για την έρευνα σχετικά με την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση)], Ιούνιος 2015, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.
Fernández-Batanero, J., «Strategies for inclusion in the face of social exclusion: Case study in Andalusia (Spain)» [Στρατηγικές ένταξης απέναντι στον κοινωνικό αποκλεισμό: Περιπτωσιολογική μελέτη στην Ανδαλουσία (Ισπανία)], European Journal of Special Needs Education, τόμος 29, αριθ. 3, 2014, σ. 415–428. doi:10.1080/08856257.2014.906978
Hobson, A., Ashby, P., «Reality aftershock and how to avert it» (Οι επιπτώσεις της πραγματικότητας και πώς να αποτραπούν), Cambridge Journal of Education, τόμος 42, αριθ. 2, 2012, σ. 177–196. doi:10.1080/0305764X.2012.676628.
Jimerson, S., Haddock, A., «Understanding the importance of teachers in facilitating student success: Contemporary science, practice, and policy» (Κατανοώντας τη σημασία των εκπαιδευτικών για την επιτυχία των μαθητών: σύγχρονη επιστήμη, πρακτική και πολιτική), School psychology quarterly the official journal of the Division of School Psychology, Αμερικανική Ένωση Ψυχολογίας, τόμος 30, αριθ. 4, 2015, σ. 488–493. doi:10.1037/spq0000134.
ΟΟΣΑ, Supporting Teacher Professionalism: Insights form TALIS 2013 (Υποστήριξη του επαγγελματισμού των εκπαιδευτικών: συμπεράσματα από την έρευνα Talis 2013), Εκδόσεις ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2016
Pillay, H., Goddard, R., Wilss, L., «Well-being, burnout and competence: Implications for teachers» (Ευημερία, υπερκόπωση και ικανότητες: επιπτώσεις για τους εκπαιδευτικούς), Australian Journal of Teacher Education, τόμος 30, αριθ. 2, 2005, σ. 22–33. doi: 10.14221/ajte.2005v30n2.3
Schleicher, A., Teaching Excellence through Professional Learning and Policy Reform (Αριστεία σε επίπεδο διδασκαλίας μέσω επαγγελματικής μάθησης και πολιτικής μεταρρύθμισης), Εκδόσεις ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2016.
Shank, M., «Common Space, Common Time, Common Work» (Κοινός χώρος, κοινός χρόνος, κοινό έργο), Supporting New Educators, τόμος 62, αριθ. 8, 2005, σ. 16–19.
Spilt, J., Koomen, H., Thijs, J., «Teacher Wellbeing: The Importance of Teacher-Student Relationships» (Ευημερία των εκπαιδευτικών: Η σημασία των σχέσεων εκπαιδευτικών-μαθητών), Educational Psychology Review, τόμος 23, αριθ. 4, 2011, σ. 457–477. doi:10.1007/s10648-011-9170-y.
Webb, R., Vulliamy, G., Sarja, A., Hämäläinen, S., Poikonen, P., «Professional learning communities and teacher well‐being? A comparative analysis of primary schools in England and Finland» (Κοινότητες επαγγελματικής μάθησης και ευημερία των εκπαιδευτικών: Συγκριτική ανάλυση πρωτοβάθμιων σχολείων στην Αγγλία και στη Φινλανδία), Oxford Review of Education, τόμος 35, αριθ. 3, 2009, σ. 405–422. doi:10.1080/03054980902935008.
