Η σχολική επιτυχία ή ο κίνδυνος πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου από τους μαθητές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση. Προφανώς, οι συνέπειες της κοινωνικοοικονομικής θέσης παρατηρούνται σε όλα τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης της Ευρώπης. Τα παιδιά που προέρχονται από περιβάλλοντα με χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική επιφάνεια έχουν λιγότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν και να επωφεληθούν από την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα σε σύγκριση με τα παιδιά που προέρχονται από πιο ευνοημένο περιβάλλον. Το αρχικό μειονέκτημα μπορεί να επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια των ετών της σχολικής εκπαίδευσης, εάν δεν παρασχεθεί συμπληρωματική υποστήριξη για την κάλυψη των εκπαιδευτικών κενών των παιδιών αυτών. Η ισότιμη συμμετοχή στην ποιοτική προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα έχει, ωστόσο, διαπιστωθεί ότι αποτελεί μία από τις πλέον αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την καταπολέμηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στην εκπαιδευτική απόδοση.
Shutterstock.com
Τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ δείχνουν σαφώς ότι η το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των γονέων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την απόκτηση των βασικών μαθηματικών και γλωσσικών δεξιοτήτων. Για παράδειγμα, το υψηλότερο ποσοστό των μαθητών που δεν πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές επάρκειας στα μαθηματικά παρατηρείται στη χαμηλότερη κατάταξη του κοινωνικοοικονομικού δείκτη.
Η επιρροή της κοινωνικοοικονομικής θέσης, του οικογενειακού υποβάθρου και του οικιακού μαθησιακού περιβάλλοντος μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Αυτή η έντονη τάση μεταφοράς των εκπαιδευτικών επιδόσεων μεταξύ των γενεών μπορεί να χαρακτηριστεί ως αποτυχία του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης όσον αφορά την αποτελεσματική μεγιστοποίηση των ευκαιριών για όλους τους μαθητές. Στο πλαίσιο αυτό, η μάθηση στην οικογένεια είναι ένας τρόπος να αντιστραφεί αυτή η μακροχρόνια σύνδεση.
Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του χάσματος όσον αφορά τις επιδόσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα παρεμβάσεων, από την εξάλειψη του κοινωνικοοικονομικού διαχωρισμού μεταξύ και εντός των σχολείων, την αναβολή της εκπαιδευτικής παρακολούθησης, την επέκταση των ευκαιριών μάθησης εντός και εκτός του σχολείου, έως την ενθάρρυνση και την υποστήριξη της συμμετοχής των γονέων ήδη από τα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης.
Ωστόσο, ένα πρώτο βήμα για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης και ίσων ευκαιριών στη μάθηση είναι η παροχή υλικής και/ή οικονομικής στήριξης στους εν λόγω μαθητές για την τακτική τους φοίτηση, όπως: δωρεάν μεταφορά, βιβλία, στέγαση ή υποτροφίες για τους μεγαλύτερους μαθητές και δυνατότητες παιδικής μέριμνας για τις έφηβες μητέρες. Τα δωρεάν γεύματα, ακόμη και εκτός του τακτικού προγράμματος γευμάτων του σχολείου, σε συνδυασμό με συμπληρωματικές δραστηριότητες μάθησης, μπορούν επίσης να αποτελέσουν κατάλληλη στήριξη για τα παιδιά που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Education and Training Monitor 2015 (Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2015), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο.
Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Reading Literacy in EU Countries: Evidence from PIRLS (Αναγνωστικός αλφαβητισμός στις χώρες της ΕΕ: στοιχεία από τη μελέτη PIRLS), Επιστημονικές εκθέσεις και εκθέσεις πολιτικής του Κοινού Κέντρου Ερευνών, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013.
Heckman, J.J., «Invest in early childhood development: Reduce deficits, strengthen the economy» (Επένδυση στην πρόωρη ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία: μείωση των ελλειμμάτων, ενίσχυση της οικονομίας), The Heckman Equation, National Institute for Early Childhood Education Research, New Brunswick, NJ, 2012.
Lavrijsen, J. και Nicais, I., Educational tracking, inequality and performance. New evidence using differences-in-differences (Εκπαιδευτική παρακολούθηση, ανισότητα και απόδοση. Νέα στοιχεία που χρησιμοποιούν τη μέθοδο «differences-in-differences»), VFO-SSL, Leuven, 2014.
ΟΟΣΑ, Low-Performing Students: Why They Fall Behind and How to Help Them Succeed (Μαθητές με χαμηλή απόδοση: γιατί υστερούν και πώς να τους βοηθήσουμε να επιτύχουν), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2016.
ΟΟΣΑ, Equations and Inequalities, Making Mathematics Accessible to All (Εξισώσεις και ανισότητες, πώς να γίνουν τα μαθηματικά προσβάσιμα σε όλους), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2016.
ΟΟΣΑ, Starting Strong IV: Monitoring Quality in Early Childhood Education and Care (Αύξηση της απόδοσης IV: παρακολούθηση της ποιότητας στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2015.
ΟΟΣΑ, PISA 2012 Results: Excellence through Equity, Giving Every Student the Chance to Succeed, Volume II (Αποτελέσματα προγράμματος PISA 2012: Αριστεία μέσα από την ισότητα: παρέχοντας σε κάθε μαθητή τη δυνατότητα να επιτύχει), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2013.
ΟΟΣΑ, Equity and Quality in Education: Supporting Disadvantaged Students and Schools (Ισότητα και ποιότητα στην εκπαίδευση: στήριξη μειονεκτούντων μαθητών και σχολείων), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2012.