3.10. Στοχευμένη υποστήριξη: Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες

Essunga, a Swedish municipality, transformed the ranking of its schools from the bottom to the top of the national school league tables between 2007 to the top in 2010. Essunga has three elementary schools and one lower secondary school (grades 6-9). With 5,500 citizens, it is one of the smallest municipalities in the country. The increase in levels of achievement is attributed to a research-based approach of inclusive education. For years, the three elementary schools in Essunga had consistently experienced low educational levels. An increasing number of students were refugees or in “family placements”. In 2007, only 76% of students were eligible for upper secondary school and 20% of these were placed in special education classes. These results compelled political and school leaders and school staff to identify targeted measures to address these challenges. The municipality focused on interventions at school and in the local community to prevent school absence and increase attendance.

To improve student success and prevent early school leaving, the Malmaskolan established a Student Health Team, comprised of a school nurse, a special education teacher, the principal, the school counselor, the leisure-time pedagogues, the study and career counselor, a social worker, the school physician and a school psychologist. Since 2005, this Health Team has been the core for the development of teaching at the school, and is a hub for both teaching and school development. They have open meetings thrice weekly where teachers can discuss issues, and where a wide range of potential measures to support students is identified.

Στόχος της έκθεσης Nordic Projects to Combat School Dropout (Σκανδιναβικά προγράμματα για την καταπολέμηση της εγκατάλειψης του σχολείου) είναι η βελτίωση και η προώθηση νέων πρωτοβουλιών για τους νέους, καθώς και η καλλιέργεια εποικοδομητικών επαφών μεταξύ των φορέων και των οργανισμών στην περιοχή της Σκανδιναβίας.
Το πρόγραμμα «Nordic Web Resource on Dropout from Upper Secondary Education» (Διαδικτυακός πόρος για την εγκατάλειψη της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην περιοχή της Σκανδιναβίας) ήταν ένα πρόγραμμα που ανέθεσε το Σκανδιναβικό Συμβούλιο των Υπουργών και το οποίο διοργάνωσε το Σκανδιναβικό Κέντρο Πρόνοιας μεταξύ του 2012 και του 2015. Στόχος του προγράμματος ήταν η συγκέντρωση καλών παραδειγμάτων πρωτοβουλιών με στόχο την αύξηση του ποσοστού των νέων που ολοκληρώνουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην περιοχή των σκανδιναβικών χωρών.
Στην πύλη Nordic web portal παρουσιάστηκε ένα ευρύ φάσμα επιτυχημένων προγραμμάτων από τις σκανδιναβικές χώρες. Οι πρωτοβουλίες αξιολογήθηκαν εξωτερικά και έδειξαν θετικά αποτελέσματα. Ορισμένες δραστηριότητες επιλέχθηκαν συγκεκριμένα λόγω του καινοτόμου χαρακτήρα ή της αξίας τους ως πηγές έμπνευσης.

Παρά τις γραφειοκρατικές και πολιτιστικές διαφορές μεταξύ των σκανδιναβικών χωρών, η κατάσταση όσον αφορά τους νέους που είναι επιρρεπείς στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου παρουσιάζει εντυπωσιακές ομοιότητες. Οι διαφορές είναι μερικές φορές μεγαλύτερες μεταξύ δήμων και σχολείων παρά μεταξύ χωρών. Με την ενημέρωση σχετικά με τις επιτυχημένες πρωτοβουλίες στις σκανδιναβικές χώρες, είναι δυνατή η άντληση έμπνευσης και η εξεύρεση εργαλείων για τη βελτίωση της προσπάθειας στήριξης όλων των νέων να ολοκληρώσουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Στην παρούσα δημοσίευση περιγράφονται δέκα προγράμματα που παρουσιάστηκαν στη δικτυακή πύλη ορθών πρακτικών των σκανδιναβικών χωρών. Ορισμένα από τα προγράμματα έχουν ολοκληρωθεί, ενώ άλλα βρίσκονται σε εξέλιξη. Ορισμένες δραστηριότητες έχουν ενσωματωθεί στη συνηθισμένη εργασία.

Το Rescur Surfing the Waves ήταν ένα τριετές πρόγραμμα διά βίου μάθησης Comenius, το οποίο ανέπτυξε ένα πρόγραμμα σπουδών ανθεκτικότητας για την προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη μέσω της διαπολιτισμικής και διακρατικής συνεργασίας.

Αυτή η μονογραφία αναλύει και περιγράφει επιτυχείς εκπαιδευτικές δράσεις με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες ομάδες. Παρέχονται συγκεκριμένα στοιχεία που δείχνουν την επιτυχία στις σχολικές επιδόσεις, καθώς και περιγραφές σχετικά με τον αντίκτυπο αυτής της επιτυχίας στα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και τις οικογένειές τους. Παράλληλα, περιέχει μια ανάλυση της σχέσης μεταξύ των εκπαιδευτικών επιδόσεων των συγκεκριμένων παιδιών με την ένταξη ή τον αποκλεισμό τους από διάφορους τομείς της κοινωνίας. Η εν λόγω μονογραφία παρέχει δράσεις που οδηγούν στην επιτυχία, οι οποίες προσδιορίστηκαν μέσω του προγράμματος INCLUD-ED, προσφέροντας έτσι τόσο συγκρίσιμα δεδομένα όσο και ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο και ανάπτυξη. Μερικά παραδείγματα αυτών των δράσεων είναι οι διαδραστικές ομάδες, η επέκταση του χρόνου εκμάθησης, οι ομάδες μελέτης, οι εκπαιδευτικές βιβλιοθήκες, η οικογενειακή και κοινοτική εκπαιδευτική συμμετοχή, η οικογενειακή εκπαίδευση ή οι λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις. Όλες αυτές οι δράσεις έχουν χαρακτηριστεί επιτυχείς εκπαιδευτικές δράσεις, ως προς την αποτελεσματικότητα όσο και ως προς την ισότητα. Τέλος, περιλαμβάνονται και συζητούνται συστάσεις για δράσεις πολιτικής και πρακτικής.

Οι Διαδραστικές Ομάδες αποτελούν μία από εκπαιδευτικές δράσεις που προβλέπονται στο ερευνητικό πρόγραμμα INCLUD-ED. Το INCLUD-ED ανέλυσε τις εκπαιδευτικές στρατηγικές που συμβάλλουν στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής, καθώς και εκείνες που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες. Οι Διαδραστικές Ομάδες χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων σε διαφορετικά πλαίσια. Αποτελούν μια μικρή επιμέρους ομάδα μαθητών σε μια τάξη σε μικρές ετερογενείς ομάδες, καθεμία από τις οποίες υποστηρίζεται από έναν ενήλικα. Καθεμία από αυτές τις ομάδες είναι οργανωμένη σε μια ομάδα τεσσάρων ή πέντε μαθητών που παρουσιάζει ετερογένεια όσον αφορά το επίπεδο ικανοτήτων, το φύλο, τον πολιτισμό, τη γλώσσα και την εθνικότητα. Αυτό το παράδειγμα περιγράφει τις Διαδραστικές Ομάδες και τα αποτελέσματά τους.

Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις (DLG, Dialogic Literary Gatherings) αποτελούν μία από τις Επιτυχημένες Εκπαιδευτικές Δράσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος INCLUD-ED. Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών και της νεολαίας σε διαφορετικά πλαίσια σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις αποτελούν μια διαλογική δραστηριότητα ανάγνωσης που βασίζεται σε δύο αρχές: Ανάγνωση ενός κλασικού βιβλίου λογοτεχνίας (όπως ο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, η Οδύσσεια, ο Δον Κιχώτης) και, στη συνέχεια, ανταλλαγή απόψεων, ερμηνειών και σκέψεων με τη μεθοδολογία της διαλογικής μάθησης. Μπορεί να αφορά τα παιδιά και τα μέλη των οικογενειών τους. Αυτό το παράδειγμα περιγράφει τις Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις και τα αποτελέσματά τους.