3.9. Πρόσφυγες, μετανάστες και Ρομά

Το πρόγραμμα ICAM (Ένταξη παιδιών που πλήττονται από τη μετανάστευση) είναι ένα πρόγραμμα Erasmus+ που έχει σχεδιαστεί με στόχο να διασφαλιστεί η πρόσβαση των παιδιών που έχουν πληγεί από τη μετανάστευση στην εκπαίδευση. Το πρόγραμμα βοηθά τα σχολεία να δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά που πλήττονται από τη μετανάστευση, ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν πλήρως από την εκπαίδευσή τους.

The objective of the MiCREATE project is to encourage the inclusion of diverse groups of migrant children by adopting a child-centred approach to the integration of migrant children at educational and policy level. Stemming from the need to revisit the existing integration policies, the research project aims to comprehensively examine the contemporary integration processes of migrant children to enhance their agency, participation, and well-being.

Η εν λόγω έκθεση έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος Urbact-PREVENT, ενός δικτύου 9 δήμων της Ευρώπης [Αμβέρσα (Βέλγιο-Φλάνδρα), Χιχόν (Ισπανία), Χάγη (Κάτω Χώρες), Μόναχο (Γερμανία), Νάντη (Γαλλία), Σόφια (Βουλγαρία), Στοκχόλμη (Σουηδία), Τάλιν (Εσθονία), Ούστι (Τσεχική Δημοκρατία)] η οποία αποσκοπεί στην ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με τη συμμετοχή των γονέων στην πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Στόχος της παρούσας έκθεσης είναι η παροχή στοιχείων στον μελλοντικό στρατηγικό σχεδιασμό σε επίπεδο δήμων σχετικά με την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και τη συμμετοχή των γονέων σε σχέση με τις εθνοτικές μειονότητες και τους μετανάστες. Η εν λόγω έκθεση βασίζεται στις απαντήσεις των δήμων PREVENT, κατά τις επιτόπιες επισκέψεις στα προγράμματα των δήμων και στη διεθνή έρευνα στον συγκεκριμένο τομέα. Στόχος της είναι να προσφέρει μια βάση για τη βελτίωση της τρέχουσας στρατηγικής ανάπτυξης στον συγκεκριμένο τομέα για τους δήμους. Το πρόγραμμα PREVENT χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Urbact της ΕΕ.

Αυτή η μονογραφία αναλύει και περιγράφει επιτυχείς εκπαιδευτικές δράσεις με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες ομάδες. Παρέχονται συγκεκριμένα στοιχεία που δείχνουν την επιτυχία στις σχολικές επιδόσεις, καθώς και περιγραφές σχετικά με τον αντίκτυπο αυτής της επιτυχίας στα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και τις οικογένειές τους. Παράλληλα, περιέχει μια ανάλυση της σχέσης μεταξύ των εκπαιδευτικών επιδόσεων των συγκεκριμένων παιδιών με την ένταξη ή τον αποκλεισμό τους από διάφορους τομείς της κοινωνίας. Η εν λόγω μονογραφία παρέχει δράσεις που οδηγούν στην επιτυχία, οι οποίες προσδιορίστηκαν μέσω του προγράμματος INCLUD-ED, προσφέροντας έτσι τόσο συγκρίσιμα δεδομένα όσο και ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο και ανάπτυξη. Μερικά παραδείγματα αυτών των δράσεων είναι οι διαδραστικές ομάδες, η επέκταση του χρόνου εκμάθησης, οι ομάδες μελέτης, οι εκπαιδευτικές βιβλιοθήκες, η οικογενειακή και κοινοτική εκπαιδευτική συμμετοχή, η οικογενειακή εκπαίδευση ή οι λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις. Όλες αυτές οι δράσεις έχουν χαρακτηριστεί επιτυχείς εκπαιδευτικές δράσεις, ως προς την αποτελεσματικότητα όσο και ως προς την ισότητα. Τέλος, περιλαμβάνονται και συζητούνται συστάσεις για δράσεις πολιτικής και πρακτικής.

Οι Διαδραστικές Ομάδες αποτελούν μία από εκπαιδευτικές δράσεις που προβλέπονται στο ερευνητικό πρόγραμμα INCLUD-ED. Το INCLUD-ED ανέλυσε τις εκπαιδευτικές στρατηγικές που συμβάλλουν στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής, καθώς και εκείνες που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες. Οι Διαδραστικές Ομάδες χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων σε διαφορετικά πλαίσια. Αποτελούν μια μικρή επιμέρους ομάδα μαθητών σε μια τάξη σε μικρές ετερογενείς ομάδες, καθεμία από τις οποίες υποστηρίζεται από έναν ενήλικα. Καθεμία από αυτές τις ομάδες είναι οργανωμένη σε μια ομάδα τεσσάρων ή πέντε μαθητών που παρουσιάζει ετερογένεια όσον αφορά το επίπεδο ικανοτήτων, το φύλο, τον πολιτισμό, τη γλώσσα και την εθνικότητα. Αυτό το παράδειγμα περιγράφει τις Διαδραστικές Ομάδες και τα αποτελέσματά τους.

Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις (DLG, Dialogic Literary Gatherings) αποτελούν μία από τις Επιτυχημένες Εκπαιδευτικές Δράσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος INCLUD-ED. Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών και της νεολαίας σε διαφορετικά πλαίσια σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις αποτελούν μια διαλογική δραστηριότητα ανάγνωσης που βασίζεται σε δύο αρχές: Ανάγνωση ενός κλασικού βιβλίου λογοτεχνίας (όπως ο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, η Οδύσσεια, ο Δον Κιχώτης) και, στη συνέχεια, ανταλλαγή απόψεων, ερμηνειών και σκέψεων με τη μεθοδολογία της διαλογικής μάθησης. Μπορεί να αφορά τα παιδιά και τα μέλη των οικογενειών τους. Αυτό το παράδειγμα περιγράφει τις Λογοτεχνικές συναντήσεις και συζητήσεις και τα αποτελέσματά τους.

Ο οδηγός «Guide for Roma school mediators/assistants» (Οδηγός για τους σχολικούς διαμεσολαβητές/βοηθούς των Ρομά) που εκπόνησε το Συμβούλιο της Ευρώπης απευθύνεται κυρίως σε όλες τις κατηγορίες προσωπικού της κοινότητας των Ρομά που εργάζονται για τη βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά. Στόχος του είναι να παρέχει στο προσωπικό μεγάλο εύρος εργαλείων και πρακτικών κατευθυντήριων γραμμών που μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικά πλαίσια. Ο οδηγός εξετάζει τα προφίλ των σχολικών διαμεσολαβητών και των βοηθών, καθώς και τον ρόλο τους στη διευκόλυνση των σχέσεων μεταξύ του σχολείου και της κοινότητας των Ρομά, μεταξύ των εκπαιδευτικών και του άλλου σχολικού προσωπικού και των γονέων παιδιών Ρομά. Το περιεχόμενο του οδηγού έχει σχεδιαστεί συνεπώς προκειμένου να συμβάλει στη βελτίωση του έργου των διαμεσολαβητών και των βοηθών των Ρομά και να μειώσει τις επιπτώσεις τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών παρέχοντας δομημένες, καθημερινές δραστηριότητες και επισημαίνοντας τις πτυχές της διαμεσολάβησης που συχνά δεν χρησιμοποιούνται στην πράξη.

Ο οδηγός «Guide for working with Roma Families towards achieving the success of their children at school» (Οδηγός για τη συνεργασία με τις οικογένειες των Ρομά για την επιτυχή εκπαιδευτική πορεία των παιδιών τους στο σχολείο), που καταρτίστηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Roma Families Get Involved» (Προώθηση συμμετοχής των οικογενειών Ρομά στην εκπαιδευτική διαδικασία), διατίθεται στα αγγλικά καθώς και στις γλώσσες των χωρών που λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Ισπανία). Ο οδηγός έχει ως στόχο να παρέχει καθοδήγηση στους επαγγελματίες που εργάζονται προκειμένου να ενισχύσουν τη συμμετοχή των οικογενειών Ρομά στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών τους. Παρουσιάζει ένα μεθοδολογικό εργαλείο για την παρέμβαση με τις οικογένειες Ρομά στο σχολικό περιβάλλον και προτείνει δράσεις για την υπέρβαση των κοινών εμποδίων, παραδείγματα ορθών πρακτικών, προειδοποιήσεις και πρακτικές προς αποφυγή. Εξετάζει επίσης το προφίλ και τις ικανότητες των επαγγελματιών που εργάζονται στον συγκεκριμένο τομέα.

Στόχος του E-EVALINTO είναι η προώθηση της καθοδήγησης από ομοτίμους για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μεταξύ των μαθητών μεταναστών και η αναγνώριση της αξίας της διαπολιτισμικότητας, καθώς και η ανάπτυξη ενός πλαισίου ΤΠΕ για την αξιολόγηση, τη διαχείριση και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων για διαπολιτισμικά περιβάλλοντα. Το έργο που χρηματοδοτείται από το Erasmus+ επικεντρώνεται στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στον εντοπισμό διαφορετικών προτύπων στις καταστάσεις υπό ανάλυση.