3.9. Πρόσφυγες, μετανάστες και Ρομά

^{Shutterstock.com}

Παρότι τα στοιχεία για τους ετερόχθονες μαθητές πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, λόγω του περιορισμένου αριθμού τους σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, οι μαθητές που έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή έχουν κατά μέσο όρο διπλάσιες πιθανότητες πρόωρης εγκατάλειψης του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης σε σύγκριση με τους αυτόχθονες μαθητές. Το μειονέκτημα αυτό οφείλεται, ως επί το πλείστον, στην κοινωνικοοικονομική θέση, αλλά εξίσου σημαντικά είναι και τα ζητήματα που συνδέονται ειδικά με τη μετανάστευση και το καθεστώς των εθνοτικών μειονοτήτων. Οι μετανάστες μαθητές που εγγράφονται στο σχολείο προς το τέλος της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης ή στο μέσο της σχολικής τους εκπαίδευσης είναι εκείνοι που χρήζουν της μεγαλύτερης προσοχής.

Μολονότι οι εκπαιδευτικές ανάγκες των νέων μαθητών από διαφορετικές εθνοτικές μειονότητες ή ομάδες μεταναστών ενδέχεται να διαφέρουν και να αφορούν πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο, ο αυξημένος κίνδυνος μειωμένης επίδοσης και πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου τον οποίο αντιμετωπίζουν οι εν λόγω μαθητές απαιτεί την παροχή συνεχούς και στοχευμένης υποστήριξης. Συνιστάται να ακολουθείται μια ολιστική προσέγγιση με χρήση συνδυασμού μέτρων υποστήριξης τα οποία θα πρέπει να προσαρμόζονται και να συνδυάζονται με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες του στοχευόμενου πληθυσμού. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

• Ακαδημαϊκή υποστήριξη με σκοπό την υποστήριξη των μαθητών ώστε να παραμείνουν στο σχολείο για περισσότερο διάστημα και να σημειώσουν επιτυχία σε υψηλά επίπεδα. Η υποστήριξη μπορεί να περιλαμβάνειαρχική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υποβάθρου και των εκπαιδευτικών αναγκών, τοποθέτηση στις τάξεις επίσημης εκπαίδευσης, παρακολούθηση της προόδου των μαθητών και ενδεχόμενων μαθησιακών δυσκολιών, ενισχυμένη υποστήριξη στη μητρική γλώσσα του μαθητή και στη γλώσσα διδασκαλίας, μηχανισμούς για την υποστήριξη της μετάβασης μεταξύ των τάξεων υποδοχής καθώς και των τάξεων και των διαφόρων βαθμίδων επίσημης εκπαίδευσης κ.λπ.
• Κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη: π.χ. για την αντιμετώπιση προβλημάτων και προκλήσεων που αφορούν τις εμπειρίες των μαθητών σε σχέση με τη μετανάστευση και την ένταξη ή άλλα προσωπικά προβλήματα.
• Συμμετοχή των γονέων και της τοπικής κοινωνίας:ενθάρρυνση της συμμετοχής των γονέων μέσω εθελοντών κατ’ οίκον δασκάλων οι οποίοι μπορούν να λειτουργούν ως σύνδεσμοι και της προώθησης ισχυρότερων σχέσεων συνεργασίας μεταξύ του οικιακού και του σχολικού πλαισίου, ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των σχολείων για τη βελτίωση της συμμετοχής των γονέων και της κοινότητας, και παροχή λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με το σχολικό σύστημα και τις ευκαιρίες μάθησης, την αναγνώριση και την ένταξη των πόρων γνώσεων στο επίπεδο της κοινότητας.
• Διαπολιτισμική εκπαίδευση: κλίμα στο σχολείο το οποίο εκφράζει θετική εκτίμηση προς το πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών από οικογένειες μεταναστών και εθνοτικών μειονοτήτων και διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των μαθητών μέσω δίγλωσσων συντονιστών και διαπολιτισμικών συμβούλων.

Για πολλούς μαθητές με μεταναστευτικό υπόβαθρο, μπορεί επίσης να απαιτείται η παροχή στοχευμένης γλωσσικής υποστήριξης.

Συχνά διορίζονται πολιτιστικοί διαμεσολαβητές (διαφορετικότητας) για τη δημιουργία δεσμών μεταξύ του σχολείου και των αντίστοιχων κοινοτήτων μεταναστών ή Ρομά για τη συνδρομή στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης, κατανόησης και στενότερων δεσμών μεταξύ του σχολείου και των οικογενειών των μαθητών. Η πρακτική αυτή συμβάλλει στη συμμετοχή των μαθητών στην εκπαίδευσή τους και στην εξασφάλιση κατάλληλης υποστήριξης από τους γονείς, το σχολείο και άλλες τοπικές υπηρεσίες. Άλλα συμπληρωματικά μοντέλα κινούνται από τις προσεγγίσεις με χρήση διαμεσολαβητών προς τις προσεγγίσεις σε επίπεδο τοπικής κοινότητας. Η συμμετοχή της οικογένειας στην εκπαίδευση των παιδιών τους είναι ύψιστης σημασίας για να ενισχυθεί η σπουδαιότητα της μάθησης και να εξασφαλιστεί ότι τα σχολεία οφείλουν να λογοδοτούν για την παροχή υψηλής ποιότητας, χρήσιμης και ουσιαστικής εκπαίδευσης.

Για περισσότερες πληροφορίες:

Συμβούλιο της Ευρώπης, The situation of Roma School Mediators and Assistants in Europe (Η κατάσταση των σχολικών διαμεσολαβητών και βοηθών για τους Ρομά στην Ευρώπη), Στρασβούργο: CE, Στρασβούργο, 2006

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Education and Training Monitor 2015 (Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2015), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Study on educational support for newly arrived migrant children (Μελέτη για την εκπαιδευτική υποστήριξη των νεοαφιχθέντων παιδιών μεταναστών), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013

Ευρωπαϊκό δίκτυο πολιτικής για την εκπαίδευση των παιδιών και των νέων από οικογένειες μεταναστών, SIRIUS, διαδικτυακή πλατφόρμα.

Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), Education: The situation of Roma in 11 EU Member States (Εκπαίδευση: η κατάσταση των Ρομά σε 11 κράτη μέλη της ΕΕ), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2014.

ΟΟΣΑ, Closing the Gap for Immigrant Students: Policies, Practice and Performance (Γεφύρωση του χάσματος για τους μετανάστες μαθητές: πολιτικές, πρακτικές και επιδόσεις), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2010.

ΟΟΣΑ, Immigrant Students at School, Easing the Journey towards Integration (Οι μετανάστες μαθητές στο σχολείο - Διευκόλυνση της πορείας προς την ενσωμάτωση), Παρίσι: ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2015.

SIRIUS, Reducing the risk that youth with a migrant background in Europe will leave school early (Περιορισμός του κινδύνου πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου για τους νέους της Ευρώπης που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών), Συνοπτική έκθεση πολιτικής, 2015.

Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

Baysu, G., K. Phalet και R. Brown, «Dual Identity as a Two-Edged Sword: Identity Threat and Minority School Performance’ (Η διπλή ταυτότητα ως δίκοπο μαχαίρι: η απειλή της ταυτότητας και η σχολική επίδοση των μειονοτήτων), Social Psychology Quarterly, τόμος 74, αριθ. 2, 2011, σ. 121–143. doi: 10.1177/0190272511407619

Clycq, N., Nouwen, W. και Vandenbroucke, A., «Meritocracy, deficit thinking and the invisibility of the system: Discourses on educational success and failure» (Αξιοκρατία, τάσεις απόδοσης της αποτυχίας σε μειονέκτημα του μαθητή και η αφάνεια του συστήματος: συζητήσεις για την εκπαιδευτική επιτυχία και την αποτυχία), British Educational Research Journal, τόμος 40, αριθ. 5, 2013, σ. 796–819. doi: 10.1002/berj.3109

Crul, M., Schneider, J. και Lelie, F. (επιμ.) The European Second Generation Compared. Does the Integration Context Matter? (Σύγκριση της δεύτερης γενιάς Ευρωπαίων - Έχει σημασία το πλαίσιο ενσωμάτωσης; –Έρευνα IMISCOE). Άμστερνταμ: Amsterdam University Press, Άμστερνταμ, 2012.

Larson, K. A. και Rumberger, R. W., «ALAS: Achievement for Latinos through academic success» (ALAS: επίτευξη επιδόσεων για τους Λατινοαμερικάνους μέσω της ακαδημαϊκής επιτυχίας) στο H. Thorton (επιμ.), Staying in school: A technical report of three dropout prevention projects for middle school students with learning and emotional disabilities (Παραμονή στο σχολείο: τεχνική έκθεση σχετικά με τρία προγράμματα πρόληψης της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου για μαθητές της μέσης εκπαίδευσης με μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες), Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Ινστιτούτο για την Ένταξη στην Κοινότητα, Minneapolis, MN, 1995, σ. 1 - 71.

Nouwen, W. και Clycq, N. (2016). «The Role of Teacher–Pupil Relations in Stereotype Threat Effects in Flemish Secondary Education» (Ο ρόλος των σχέσεων εκπαιδευτικού-μαθητή στις επιδράσεις των απειλών των στερεοτύπων στη φλαμανδική δευτεροβάθμια εκπαίδευση), Urban Education. Προδημοσίευση στο διαδίκτυο. doi:10.1177/0042085916646627.