2.3. Αρχική εκπαίδευση και συνεχής επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών

Shutterstock.com

Στο πλαίσιο της αρχικής τους εκπαίδευσης, είναι σημαντικό να έχουν όλοι οι εκπαιδευόμενοι και αρχάριοι καθηγητές ευκαιρίες προκειμένου να αντιλαμβάνονται καλύτερα τον χαρακτήρα, τα αίτια και την έκταση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και των εκπαιδευτικών μειονεκτημάτων. Είναι απαραίτητο όλοι οι εκπαιδευτικοί να κατανοήσουν τον καθοριστικό ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν όσον αφορά την υποστήριξη της συνέχειας της ανάπτυξης και της μάθησης των παιδιών, καθώς και την αναγνώριση των πρώιμων ενδείξεων των μαθησιακών δυσκολιών ή της απομάκρυνσης από το σχολείο. Μεταξύ άλλων, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συνεργάζονται αποτελεσματικά μεταξύ τους, με άλλους επαγγελματίες εντός και εκτός του σχολείου, καθώς και με τους γονείς και τις οικογένειες.

Οι εκπαιδευόμενοι καθηγητές θα πρέπει να εκτίθενται στην πράξη στις καθημερινές συνθήκες των εκπαιδευτικών μειονεκτημάτων και του πολυπολιτισμικού περιβάλλοντος, για παράδειγμα μέσω της τοποθέτησής τους για πρακτική άσκηση σε σχολεία με υψηλά ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου ή υψηλά επίπεδα κοινωνικοοικονομικών μειονεκτημάτων, ή ακόμη και σε δραστηριότητες με τη συμμετοχή ευπαθών οικογενειών. Όλοι οι αρχάριοι και νεοδιορισθέντες εκπαιδευτικοί θα πρέπει να παρακολουθούν ένα συστηματικό εισαγωγικό πρόγραμμα το οποίο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους, καθώς και να συμμετέχουν σε κατάρτιση, μεταξύ άλλων μέσω μιας επαγγελματικής κοινότητας και συμπληρωματικής υποστήριξης από έναν άρτια καταρτισμένο καθοδηγητή.

Όλοι οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αναπτύσσουν δίκτυα με άλλους εκπαιδευτικούς, εμπειρογνώμονες και ερευνητές για την ανταλλαγή πληροφοριών και την ανάπτυξη γνώσεων σχετικά με τη βελτίωση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Η αρχική εκπαίδευση και η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη διατηρούνται «ζωντανές» μέσω μιας κουλτούρας σχέσεων εμπιστοσύνης στα σχολεία. Σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενεργούν ως φορείς αλλαγής. Μπορεί να πραγματοποιείται διδακτική ανάπτυξη μέσω διαμορφωτικής και απολογιστικής αξιολόγησης. Η έμφαση στην κατανόηση του προβλήματος της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου θα πρέπει να αποτελέσει βασικό στοιχείο των προγραμμάτων αρχικής εκπαίδευσης και συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης των εκπαιδευτικών. Η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη θα πρέπει να εστιάζεται σε συγκεκριμένο κατά περίπτωση πλαίσιο και να εναρμονίζεται με τις ιδιαίτερες ανάγκες και τους στόχους των μαθητών και των σχολείων. Κατάλληλη έμφαση θα πρέπει να δίδεται και στη συμμετοχή των παιδιών στο πλαίσιο των προγραμμάτων επαγγελματικής εξέλιξης.

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, υπάρχουν ορισμένοι τομείς για τους οποίους οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι παρουσιάζουν μέτρια έως υψηλή ανάγκη συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης, όπως οι εξής:

• ικανότητα αναγνώρισης των μαθητών που βρίσκονται σε κίνδυνο
• αιτίες και συνέπειες της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου
• μέτρα πρόληψης, παρέμβασης και αντιμετώπισης της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου
• συνεργασία με τους γονείς
• δεξιότητες διαθεματικής διδασκαλίας
• διδασκαλία σε πολυγλωσσικά και πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα
• επαγγελματικός προσανατολισμός και συμβουλευτική μαθητών
• διδασκαλία μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
• νέες τεχνολογίες στον χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων
• προσεγγίσεις για εξατομικευμένη διδασκαλία και μάθηση
• διενέργεια ατομικής και συνεργατικής έρευνας με βάση την αίθουσα διδασκαλίας

Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένοι από τους αποτελεσματικότερους τρόπους υλοποίησης της συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης, με στόχο και την ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας στο σχολείο:

• Ανάπτυξη επαγγελματικών κοινοτήτων και δικτύων εκπαιδευτικών
• Μάθηση μεταξύ ομοτίμων
• Παρακολούθηση ομοτίμων
• Κατάρτιση κατά την υπηρεσία (εσωτερική)
• Παροχή εξατομικευμένων συμβουλών (mentoring) και καθοδήγηση (coaching) μεταξύ των μελών του προσωπικού και λοιπών επαγγελματιών
• Πρόβλεψη χρόνου και χώρου για συλλογικό προβληματισμό και διατύπωση ερωτημάτων μεταξύ των εκπαιδευτικών σχετικά με τους τρόπους επίλυσης υφιστάμενων προβλημάτων, βελτίωσης της μάθησης, ενίσχυσης του σχολικού κλίματος και ανταλλαγής παρατηρήσεων, εμπειριών και απόψεων
• (Εξωτερικά) μαθήματα μέσω διαδικτύου ή με φυσική παρουσία
• Συνεργατική έρευνα για τη δοκιμή καινοτόμων πρακτικών διδασκαλίας
• Βάση δεδομένων με πρακτικές διδασκαλίας για την ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με αποτελεσματικές πρακτικές
• Τακτικές αξιολογήσεις εκπαιδευτικών

Για περισσότερες πληροφορίες:

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Strengthening teaching in Europe: New evidence from teachers compiled by Eurydice and CRELL [Ενίσχυση της διδασκαλίας στην Ευρώπη: νέα στοιχεία από εκπαιδευτικούς, που συλλέχθηκαν από το δίκτυο Eurydice και το CRELL (Κέντρο για την έρευνα σχετικά με την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση)], Ιούνιος 2015, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.

Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

Bryk, A. S., Schneider, B., «Trust in Schools: A Core Resource for School Reform’ (Εμπιστοσύνη στα σχολεία: βασικός πόρος για τη σχολική μεταρρύθμιση), Creating Caring Schools, τόμος 60, αριθ. 6, 2003, σ. 40–45

Carneiro, R. Looney, J. Vincent-Lancrin, S. «Learning from the Past, Looking to the Future: Issues and agendas in education» (Μαθαίνουμε από το παρελθόν, ατενίζουμε το μέλλον: ζητήματα και προτεραιότητες στην εκπαίδευση), European Journal of Education, τόμος 50, αριθ. 4, 2015, σ. 524–535. doi: 10.1111/ejed.12158.

Cordingley, P. «The contribution of research to teachers’ professional learning and development» (Η συμβολή της έρευνας στην επαγγελματική μάθηση και εξέλιξη των εκπαιδευτικών) Research and Teacher Education: the BERA-RSA Inquiry (Έρευνα και εκπαίδευση των διδασκόντων: Η έρευνα BERA-RSA), British Educational Research Association, RSA Action and Research Centre, Ηνωμένο Βασίλειο

Day, L., Mozuraityte, N., Redgrave, K., McCoshan, A., Preventing early school leaving in Europe: Lessons learned from second chance education (Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην Ευρώπη: διδάγματα που αντλήθηκαν από την εκπαίδευση δεύτερης ευκαιρίας), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013.

Day, L., Percy-Smith, B., Ruxton, S., McKenna, K. Redgrave, K., Ronicle, J., Young, T., Evaluation of legislation, policy and practice of child participation in the EU: Research summary (Αξιολόγηση της νομοθεσίας, της πολιτικής και της πρακτικής σχετικά με τη συμμετοχή των παιδιών στην ΕΕ: Σύνοψη έρευνας), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.

De Witte, K., Nicaise, I., Lavrijsen, J., Van Landeghem, G., Lamote, C., Van Damme, J., «The Impact of Institutional Context, Education and Labour Market Policies on Early School Leaving: A comparative analysis of EU countries» (Ο αντίκτυπος του θεσμικού πλαισίου και των πολιτικών στους τομείς της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου: συγκριτική ανάλυση των χωρών της ΕΕ), European Journal of Education, τόμος 48, αριθ. 3., 2013, σ. 331 – 345. doi/10.1111/ejed.12034/

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Education and Training Monitor 2015 (Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2015), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εκπαιδευτική πολιτική για τα σχολεία: Μια ολιστική προσέγγιση του σχολείου για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες, 2015

Ευρωπαϊκή Επιτροπή/EACEA/Eurydice, The Teaching Profession in Europe: Practices, Perceptions and Policies (Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: πρακτικές, αντιλήψεις και πολιτικές), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.

IBE-UNESCO, Reaching Out to All Learners: a Resource Pack for Supporting Inclusive Education (Προσεγγίζοντας όλους τους μαθητές: μια δέσμη πόρων για την υποστήριξη της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης), Εργαλεία κατάρτισης για την ανάπτυξη του προγράμματος σπουδών, Διεθνές Γραφείο Εκπαίδευσης. Γενεύη, 2016

Isac, M.M., Araújo, L., Dinis da Costa, P., Soto Calvo, E., Albergaria-Almeida, P., Teaching practices in primary and secondary schools in Europe: Insights from large-scale assessments in education (Πρακτικές διδασκαλίας σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια σχολεία στην Ευρώπη: συμπεράσματα από αξιολογήσεις μεγάλης κλίμακας στην εκπαίδευση), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015

Nairz-Wirth, E., Feldmann, K., Diexer, B., Handlungsempfehlungen für Lehrende, Schulleitung und Eltern zur erfolgreichen Prävention von Schulabsentismus und Schulabbruch. Aufbruch zu einer neuen Schulkultur, Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Επιχειρήσεων της Βιέννης, Βιέννη, 2012

Nairz-Wirth, E. Feldmann, K., Wendebourg, E., Professionalisierung von Lehrerinnen und Lehrern im Bereich der Prävention und Intervention von Schul- und Ausbildungsabbruch, Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Επιχειρήσεων της Βιέννης, Βιέννη, 2012

Nouwen, W., Clycq, N., Braspenningx, M. και Timmerman, C., Cross-case Analyses of School-based Prevention and Intervention Measures (Αναλύσεις πολλαπλών περιπτώσεων για τα μέτρα πρόληψης και παρέμβασης στο σχολείο), Μελέτη έργου αριθ. 6, πρόγραμμα RESL.eu, Κέντρο για τη Μετανάστευση και τις Διαπολιτισμικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, 2016

ΟΟΣA, TALIS 2013 Results: An international perspective on teaching and learning (Αποτελέσματα TALIS 2013: Μια διεθνής οπτική για τη διδασκαλία και τη μάθηση), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2014

ΟΟΣΑ, Supporting Teacher Professionalism: Insights from Talis 2013 (Υποστήριξη του επαγγελματισμού των εκπαιδευτικών: συμπεράσματα από την έρευνα Talis 2013), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2016

Ryan, L., Lörinc, M., «Interrogating early school leaving, youth unemployment and NEETS: Understanding local contexts in two English regions» (Έρευνα για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, την ανεργία των νέων και τους νέους ΕΑΕΚ: κατανόηση του τοπικού πλαισίου σε δύο περιοχές της Αγγλίας), Educação, Sociedade & Culturas, τόμος 45, 2015, σ. 33–54.

Stéger, C., «Review and Analysis of the EU Teacher-related Policies and Activities» (Ανασκόπηση και ανάλυση των πολιτικών και των δραστηριοτήτων της ΕΕ σχετικά με τους εκπαιδευτικούς), European Journal of Education 49 (3), 2014, σ. 332–347. DOI: 10.1111/ejed.12089.

Valenčič Zuljan, M., Marentič Požarnik, B., «Induction and Early-career Support of Teachers in Europe» (Εισαγωγική και πρώιμη υποστήριξη της σταδιοδρομίας των εκπαιδευτικών στην Ευρώπη), European Journal of Education, τόμος 49, αριθ. 2, 2014, σ.192–205. doi: 10.1111/ejed.1