2.1. Δεξιότητες και ικανότητες των εκπαιδευτικών
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού διευρύνεται και γίνεται ολοένα και περισσότερο απαιτητικός. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να χρησιμοποιούν ευρύ φάσμα μεθόδων, εργαλείων και προσεγγίσεων, σε συνάρτηση με τις ανάγκες των μαθητών. Επίσης, πρέπει να διαθέτουν και τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες, ώστε να δημιουργούν θετικό περιβάλλον στη σχολική αίθουσα και να συνεργάζονται με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, εντός και εκτός του σχολείου, προκειμένου να παρέχουν έγκαιρη υποστήριξη στους μαθητές.
Shutterstock.com
Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένες ειδικές νέες δεξιότητες και ικανότητες τις οποίες πρέπει να αποκτήσουν ή να βελτιώσουν οι εκπαιδευτικοί:
- Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διατηρούν θετική στάση απέναντι στα οφέλη της ύπαρξης διαφορετικών ομάδων μαθητών στις αίθουσες διδασκαλίας τους. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν δυνατότητα επιλογής από ευρύ φάσμα διδακτικών μεθόδων και στρατηγικών ενεργού μάθησης (όπως, μεταξύ άλλων, διδασκαλία βάσει έρευνας και σχεδίων, συνεργατική μάθηση κ.λπ.), ούτως ώστε να συνεργάζονται αποτελεσματικά και να προσαρμόζουν τη μάθηση με βάση τις ανάγκες ποικιλόμορφων ομάδων μαθητών – οι οποίοι, παρόλο που βρίσκονται στο ίδιο μαθησιακό περιβάλλον, έχουν διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες και προτιμήσεις.
- Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τις τελευταίες ερευνητικές και τεκμηριωμένες βέλτιστες πρακτικές σε τομείς που άπτονται του έργου τους. Οι εκπαιδευτικοί που έχουν υιοθετήσει την κουλτούρα της διά βίου μάθησης αντιλαμβάνονται επίσης τις επαγγελματικές προκλήσεις ως μέρος της μαθησιακής διαδικασίας τους. Επίσης, αποκομίζουν γνώσεις και πληροφορίες τις οποίες μπορούν να ανταλλάσσουν με άλλους εκπαιδευτικούς και στην καθημερινή πρακτική τους.
- Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενσωματώνουν μεθόδους διαμορφωτικής αξιολόγησης στη διδασκαλία και τη μάθηση ώστε να παρέχουν στους μαθητές παρατηρήσεις και να υποστηρίζουν την πρόοδο προς την επίτευξη των μαθησιακών στόχων.
- Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι ικανοί να εντοπίζουν παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, στους οποίους μπορεί να περιλαμβάνεται το δυσμενές κλίμα στο σχολείο και στην αίθουσα διδασκαλίας, οι κακές σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών, η αρνητική επιρροή από άλλους μαθητές, η συχνή απουσία από το σχολείο, η ασθένεια, οι μαθησιακές δυσκολίες κ.λπ. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν ολοκληρωμένη γνώση μιας σειράς αποτελεσματικών παρεμβάσεων για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.
- Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να δημιουργούν ισχυρές, θετικές σχέσεις εμπιστοσύνης με όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τις καταβολές τους. Θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν κατάλληλες στρατηγικές για τη διαχείριση της σχολικής αίθουσας και τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων και πρόληψης του εκφοβισμού, καθώς και να διαθέτουν εμπειρογνωσία στις διαπροσωπικές ικανότητες ώστε να προάγουν ένα θετικό κλίμα στο σχολείο και στην αίθουσα διδασκαλίας.
- Οι εκπαιδευτικοί που έχουν θετική στάση και την ικανότητα να εργάζονται σε διεπιστημονικές επαγγελματικές ομάδες και επαγγελματικές κοινότητες αναπτύσσουν από κοινού διδακτικές και μαθησιακές προσεγγίσεις, ενεργούν με σκοπό την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και είναι λιγότερο πιθανό να αισθανθούν απομονωμένοι. Οι διευθυντές των σχολείων διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο προβλέποντας τον προϋπολογισμό, τον χρόνο και τον χώρο που απαιτείται για την υποστήριξη επαγγελματικών κοινοτήτων, προγραμμάτων σχολικής ανάπτυξης και συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης.
- Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενθαρρύνονται και να υποστηρίζονται για να ηγούνται και να ενεργούν ως φορείς αλλαγής και μέντορες εντός και εκτός της αίθουσας διδασκαλίας. Ο ηγετικός ρόλος των εκπαιδευτικών μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια συνεργατική προσπάθεια, στο πλαίσιο της οποίας οι εκπαιδευτικοί αναπτύσσουν από κοινού την εμπειρογνωσία τους και προωθούν την επαγγελματική τους εξέλιξη για τη βελτίωση των επαγγελματικών πρακτικών τόσο των ίδιων όσο και των συναδέλφων τους, καθώς και του κλίματος στο σχολείο γενικότερα. Απώτερος σκοπός τους είναι η βελτίωση τόσο των ποσοστών παραμονής των μαθητών στο σχολείο όσο και των επιδόσεών τους.
- Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να συνεργάζονται με τους γονείς, καθώς και να τους ενθαρρύνουν να συμμετέχουν στη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών τους.
- Επιπλέον, θα πρέπει να διαθέτουν τις ικανότητες, την προθυμία συνεργασίας και τη δημιουργικότητα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της συμμετοχής εξωτερικών ενδιαφερόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των εργοδοτών της τοπικής κοινότητας.
- Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να γνωρίζουν και να έχουν επίγνωση της γνωστικής, κοινωνικής και συμπεριφορικής ανάπτυξης των μαθητών (π.χ. ευημερία).
Για περισσότερες πληροφορίες:
Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 374, Supporting the teaching professions (Υποστήριξη των διδακτικών επαγγελμάτων), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες, 2012
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Strengthening teaching in Europe: New evidence from teachers compiled by Eurydice and CRELL [Ενίσχυση της διδασκαλίας στην Ευρώπη: νέα στοιχεία από εκπαιδευτικούς, που συλλέχθηκαν από το δίκτυο Eurydice και το CRELL (Κέντρο για την έρευνα σχετικά με την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση)], Ιούνιος 2015, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015.
Συμπληρωματική βιβλιογραφία:
Carneiro, R. Looney, J. Vincent-Lancrin, S. «Learning from the Past, Looking to the Future: Issues and agendas in education» (Μαθαίνουμε από το παρελθόν, ατενίζουμε το μέλλον: ζητήματα και προτεραιότητες στην εκπαίδευση), European Journal of Education, τόμος 50, αριθ. 4, σ. 524–535. doi: 10.1111/ejed.12158
Day, L., Percy-Smith, B., Ruxton, S., McKenna, K., Redgrave, K., Ronicle, J. Young, T., Evaluation of legislation, policy and practice of child participation in the EU: Research summary (Αξιολόγηση της νομοθεσίας, της πολιτικής και της πρακτικής σχετικά με τη συμμετοχή των παιδιών στην ΕΕ: Σύνοψη έρευνας), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015
Donaldson, G., «Teacher Education and Curriculum Change in Scotland» (Εκπαίδευση των διδασκόντων και αλλαγή του προγράμματος σπουδών στη Σκωτία), European Journal of Education, τόμος 49, αριθ. 2, 2014, σ. 178–191. doi: 10.1111/ejed.12077
Downes, P., «Developing a Framework and Agenda for Students' Voices in the School System across Europe: From Diametric to Concentric Relational Spaces for Early School Leaving Prevention» (Ανάπτυξη πλαισίου και θεματολογίου υπέρ της φωνής των μαθητών στο σχολικό σύστημα ανά την Ευρώπη: από διαμετρικά αντίθετους σε ομόκεντρους διαλεκτικούς χώρους για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου), European Journal of Education, τόμος 48, αριθ. 3, 2013, σ. 346–362. doi./10.1111/ejed.12035
Downes, P., Towards a Differentiated, Holistic and Systemic Approach to Parental Involvement in Europe for Early School Leaving Prevention (Προς μια διαφοροποιημένη, ολιστική και συστημική προσέγγιση της συμμετοχής των γονέων στην Ευρώπη για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου), Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πρόγραμμα Urbact, Παρίσι, 2014
Συμβούλιο της ΕΕ, Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και την προώθηση της σχολικής επιτυχίας, Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρυξέλλες, 2015
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Supporting teacher competence development for better learning outcomes (Υποστήριξη της ανάπτυξης των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών για καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2013
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Education and Training Monitor 2015 (Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2015), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εκπαιδευτική πολιτική για τα σχολεία: Μία ολιστική προσέγγιση του σχολείου για την αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες, 2015
Ευρωπαϊκή Επιτροπή/EACEA/Eurydice, The Teaching Profession in Europe: Practices, Perceptions and Policies (Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: πρακτικές, αντιλήψεις και πολιτικές), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015
IBE-UNESCO, Reaching Out to All Learners: a Resource Pack for Supporting Inclusive Education (Προσεγγίζοντας όλους τους μαθητές: μια δέσμη πόρων για την υποστήριξη της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης), Εργαλεία κατάρτισης για την ανάπτυξη του προγράμματος σπουδών, Διεθνές Γραφείο Εκπαίδευσης. Γενεύη, 2016
Isac, M.M., Araújo, L., Dinis da Costa, P., Soto Calvo, E., Albergaria-Almeida, P., Teaching practices in primary and secondary schools in Europe: Insights from large-scale assessments in education (Πρακτικές διδασκαλίας σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια σχολεία στην Ευρώπη: συμπεράσματα από αξιολογήσεις μεγάλης κλίμακας στην εκπαίδευση), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2015
Nairz-Wirth, E,, Feldmann, K., Diexer, B., Handlungsempfehlungen für Lehrende, Schulleitung und Eltern zur erfolgreichen Prävention von Schulabsentismus und Schulabbruch. Aufbruch zu einer neuen Schulkultur, Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Επιχειρήσεων της Βιέννης, Βιέννη, 2012
Nairz-Wirth, E. Feldmann, K., Wendebourg, E., Professionalisierung von Lehrerinnen und Lehrern im Bereich der Prävention und Intervention von Schul- und Ausbildungsabbruch, Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Επιχειρήσεων της Βιέννης. Βιέννη, 2012
Nouwen, W., Clycq, N., Braspenningx, M. και Timmerman, C., Cross-case Analyses of School-based Prevention and Intervention Measures (Αναλύσεις πολλαπλών περιπτώσεων για τα μέτρα πρόληψης και παρέμβασης στο σχολείο), Μελέτη έργου αριθ. 6, πρόγραμμα RESL.eu, Κέντρο για τη Μετανάστευση και τις Διαπολιτισμικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, 2016
ΟΟΣA, TALIS 2013 Results: An international perspective on teaching and learning (Αποτελέσματα TALIS 2013: Μια διεθνής οπτική για τη διδασκαλία και τη μάθηση), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2014
Ryan, L., Lörinc, M. «Interrogating early school leaving, youth unemployment and NEETS: Understanding local contexts in two English regions» (Έρευνα για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, την ανεργία των νέων και τους νέους ΕΑΕΚ: κατανόηση του τοπικού πλαισίου σε δύο περιοχές της Αγγλίας),Educação, Sociedade & Culturas, τόμος 45, 2015, σ. 33–54.
Sachs, J., «Teacher professionalism: Why are we still talking about it?, (Επαγγελματισμός των εκπαιδευτικών: Γιατί εξακολουθούμε να συζητάμε για αυτόν;) Teachers and Teaching, τόμος 22, αριθ. 4, 2015, σ.413–425. doi: 10.1080/13540602.2015.1082732
Schleicher, A., Schools for 21st-Century Learners: Strong Leaders, Confident Teachers, Innovative Approaches (Σχολεία για μαθητές του 21ου αιώνα: Ισχυροί διευθυντές, σίγουροι εκπαιδευτικοί, καινοτόμες προσεγγίσεις), ΟΟΣΑ, Παρίσι, 2015
Valenčič Zuljan, M., Marentič Požarnik, B., «Induction and Early-career Support of Teachers in Europe» (Εισαγωγική και πρώιμη υποστήριξη της σταδιοδρομίας των εκπαιδευτικών στην Ευρώπη), European Journal of Education, τόμος 49, αριθ. 2, 2014, σ.192–205. doi: 10.1111/ejed.12080