Schlangenfuß

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θεσπίστηκε πριν από περισσότερα από 10 έτη για την επανένταξη των μαθητών που αρνούνταν να παρακολουθήσουν το σχολείο. Από το 2007, το πρόγραμμα έχει επικεντρωθεί αποκλειστικά σε μαθητές που πάσχουν από σχολική φοβία, διαταραχές άγχους ή κατάθλιψη. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται αποκλειστικά στην Αυστρία και χρηματοδοτείται από το δημόσιο.

Ομάδες-στόχοι
Το πρόγραμμα Schlangenfuß απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 11 έως 15 ετών οι οποίοι πάσχουν από σχολική φοβία, διαταραχές άγχους ή κατάθλιψη. Οι περισσότεροι μαθητές συμμετέχουν στο πρόγραμμα στην 6η ή την 7η τάξη και προέρχονται από τα δευτεροβάθμια σύγχρονα σχολεία ή τα Neue Mittelschule. Έχουν ιστορικό προβλημάτων και συστηματικές απουσίες (ορισμένοι μένουν στο σπίτι για ένα έτος) πριν ενταχθούν στο πρόγραμμα Schlangenfuß. Οι μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα δεν θα ήταν σε θέση να λάβουν πιστοποιητικό αποφοίτησης από το σχολείο σε κανονικό σχολείο. Η κλινική διάγνωση της σχολικής φοβίας αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα και όλοι οι μαθητές υποβάλλονται σε θεραπεία. Οι περισσότεροι μαθητές προέρχονται από τη μεσαία ή χαμηλότερη τάξη. Το 43 % είναι αγόρια, το 57 % είναι κορίτσια και μόνο λίγοι έχουν ιστορικό μετανάστευσης. Δεν υπάρχει συστηματική διαδικασία πολιτικής για την παρακολούθηση της σχολικής φοβίας, επομένως δεν υπάρχουν επαρκή γνωστά δεδομένα σχετικά με την έκταση του προβλήματος. Το Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης (AKH) αναφέρει αύξηση του αριθμού των νέων που πάσχουν από σχολική φοβία.
Οι εκπαιδευτικοί είναι πολύ αφοσιωμένοι και συνειδητοποιημένοι ότι έχουν να αντιμετωπίσουν δύσκολα προσεγγίσιμους μαθητές. Αν είναι απαραίτητο, μπορεί ακόμη να χρειαστεί να παραλάβουν τους μαθητές από το σπίτι για να τους συνοδεύσουν στο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί συνοδεύουν επίσης εκείνους τους μαθητές που φοβούνται να χρησιμοποιήσουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Υπάρχουν επίσης ορισμένοι μαθητές που δεν είναι σε θέση να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Schlangenfuß. Οι συγκεκριμένοι μαθητές χρειάζονται κλινική φροντίδα και, στη συνέχεια, μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα.
Κύρια χαρακτηριστικά των παροχών και του θεσμικού πλαισίου
Ένας από τους βασικούς στόχους του προγράμματος είναι η κοινωνική επανένταξη των μαθητών μέσω διδακτικών προσεγγίσεων που ενισχύουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης τους. Η διδασκαλία που βασίζεται στην εμπειρία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό, επειδή περιορίζει τις διαταραχές άγχους. Ένας άλλος βασικός στόχος είναι η παροχή βοήθειας στους μαθητές προκειμένου να αποκτήσουν βασικά προσόντα. Κάτι τέτοιο εξασφαλίζεται με τη χρήση του προγράμματος σπουδών της σύγχρονης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Προκειμένου να αποφευχθεί ο στιγματισμός, τα πιστοποιητικά δεν αναγράφουν λεπτομέρειες σχετικά με το πρόγραμμα. Επομένως, δεν είναι προφανές ότι οι μαθητές έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα Schlangenfuß.
Το πρόγραμμα Schlangenfuß συνεργάζεται στενά με όλα τα μέρη (πρόσωπα/θεσμικά όργανα) που εμπλέκονται σε μια υπόθεση, π.χ. γονείς, επαγγελματίες του ιατρικού τομέα, ψυχιατρικά νοσοκομεία, υπηρεσίες νεολαίας και οικογένειας (MA 11), ψυχολόγους και θεραπευτές, συμβούλους εργασίας και άλλους ειδικούς.
Όπως αναφέρθηκε ήδη, στο πλαίσιο του προγράμματος χρησιμοποιείται το πρόγραμμα σπουδών της σύγχρονης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι μαθητές μελετούν τα βασικά μαθήματα (Γερμανικά, Μαθηματικά και Αγγλικά) τρεις φορές την εβδομάδα. Τα δευτερεύοντα μαθήματα διδάσκονται στο πλαίσιο εργασιών και οι εκπαιδευτικοί επικεντρώνονται περισσότερο σε θέματα που ανταποκρίνονται στον κόσμο της καθημερινότητας και των εμπειριών των μαθητών. Μεγάλη έμφαση δίνεται στις παιδαγωγικές μεθόδους που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών, π.χ. την εποικοδομητική παιδαγωγική, μάθηση με προσανατολισμό σε εργασίες, βιωματική παιδαγωγική, μέθοδοι ανοικτής μάθησης και εξατομίκευση.
Το μικρό μέγεθος των ομάδων (2 ομάδες με περίπου 6 μαθητές και 2 εκπαιδευτικούς) διευκολύνουν την ατομική υποστήριξη και την παρακολούθηση του κάθε μαθητή. Επιπλέον, οι μαθητές λαμβάνουν κάθε είδους επαγγελματική υποστήριξη που χρειάζονται, π.χ. θεραπευτική υποστήριξη, οι μαθητές παραλαμβάνονται από τους διδάσκοντες από το σπίτι τους και ούτω καθεξής.
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου σχολικού έτους, ένας σύμβουλος σταδιοδρομίας προετοιμάζει τους μαθητές για τη μετάβαση στην επαγγελματική ζωή, παρέχοντάς τους μεμονωμένη υποστήριξη μία φορά την εβδομάδα. Η εν λόγω υποστήριξη περιλαμβάνει τη σύνταξη αιτήσεων εργασίας, την εξάσκηση σε συνεντεύξεις εργασίας και την επίσκεψη σε πιθανούς εργοδότες.
Βασικοί παράγοντες επιτυχίας
Οι μαθητές εκτιμούν την ατομική προσέγγιση που επιτυγχάνεται μέσα από το μικρό μέγεθος των ομάδων και τις στενές σχέσεις με τους διδάσκοντές τους. Οι μαθητές έχουν την πλήρη προσοχή του διδάσκοντα τους και τους δίνεται όσος χρόνος χρειάζεται για να κατανοήσουν το υλικό. Οι διδάσκοντες εστιάζουν στα δυνατά σημεία του κάθε μαθητή. Τα μαθήματα είναι προσανατολισμένα σε εργασίες και περιλαμβάνουν στοιχεία βιωματικής παιδαγωγικής όπως ομαδικές δραστηριότητες εκτός του συνηθισμένου μαθησιακού περιβάλλοντος (π.χ. μαγειρική για τους συμμαθητές ή υπαίθριες δραστηριότητες όπως αναρρίχηση) με στόχο την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Οι μαθητές αισθάνονται λιγότερη πίεση σε σχέση με τα προηγούμενα σχολεία τους και αντιμετωπίζουν λιγότερο άγχος στις εξετάσεις. Είναι ιδιαίτερα αφοσιωμένοι στο σχολείο, γεγονός που αντανακλάται στα υψηλά ποσοστά συμμετοχής, στα χαμηλά ποσοστά εγκατάλειψης και, σύμφωνα με τα λόγια ενός μαθητή, στην αίσθηση της «οικογενειακής» ατμόσφαιρας. Για τους λόγους αυτούς, η ικανοποίηση των μαθητών μπορεί να θεωρηθεί υψηλή.
Η στενή συνεργασία μεταξύ του προγράμματος Schlangenfuß και όλων των άλλων εμπλεκομένων μερών σε μια υπόθεση, ιδιαίτερα η σχέση με τους γονείς, εξασφαλίζει ότι οι μαθητές λαμβάνουν οποιαδήποτε επαγγελματική υποστήριξη χρειάζονται, π.χ. θεραπεία. Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας αποτελεί έναν ακόμη βασικό παράγοντα επιτυχίας, επειδή προετοιμάζει τους μαθητές για τη μετάβαση στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή την εργασία. Τα δεδομένα παρακολούθησης αντικατοπτρίζουν αυτούς τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας: Το 76 % των μαθητών αποφοίτησε με επιτυχία από το πρόγραμμα, ενώ το 24 % εγκατέλειψε το πρόγραμμα νωρίς.
Από τους μαθητές που αποφοίτησαν από το πρόγραμμα, το 22 % συνέχισε σε ένα σχολείο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το 32 % ξεκίνησε μια μαθητεία και το 22 % συμμετείχε σε περαιτέρω μαθήματα και κατάρτιση.
Προοπτικές όσον αφορά τη δυνατότητα μεταφοράς
Όσον αφορά τη δυνατότητα μεταφοράς, υπάρχουν ορισμένα βασικά στοιχεία που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στα αρχικά σχολεία: Το πρώτο στοιχείο είναι η διεπιστημονικότητα, ένας από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας του προγράμματος Schlangenfuß. Μια διεπιστημονική ομάδα ειδικών θα πρέπει να συσταθεί στα σχολεία, να αναλάβει την ευθύνη για τους σπουδαστές που διατρέχουν κίνδυνο και να συνεργαστεί στενά για τις διάφορες υποθέσεις. Οι εργασίες της ομάδας αυτής θα πρέπει να περιλαμβάνουν συναντήσεις ομάδας, εποπτεία, παρεμβάσεις και στενή συνεργασία με εξωτερικούς ειδικούς. Μια στενή επαγγελματική σχέση μεταξύ των γονέων και του σχολείου κρίνεται επίσης απαραίτητη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επισκέψεις στο σπίτι θα μπορούσαν να αποβούν πολύ χρήσιμες.
Το επόμενο στοιχείο είναι ο επαγγελµατισµός των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν στο συγκεκριμένο ζήτημα, να αναλογίζονται προσεκτικά τη στάση τους απέναντι στους μαθητές που πάσχουν από σχολική φοβία και να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα προβλήματά τους. Η ανάπτυξη των συγκεκριμένων ικανοτήτων, στάσεων και δεξιοτήτων είναι απαραίτητη και θα πρέπει να αποκτηθεί μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
Ορισμένες διαρθρωτικές συνθήκες θα πρέπει να βελτιωθούν για να εξυπηρετήσουν την εντατική εργασία οικοδόμησης σχέσεων (βασικός παράγοντας επιτυχίας). Μια τέτοια συνθήκη είναι μια μείωση του μεγέθους της τάξης, κάτι που σύμφωνα με την εμπειρία του προγράμματος Schlangenfuß έχει μεγάλη σημασία. Η διδασκαλία που βασίζεται στην ομάδα, η οποία έχει ήδη εφαρμοστεί στα σχολεία του Neue Mittelschule, θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί. Οι συγκεκριμένες αλλαγές απαιτούν πρόσθετους οικονομικούς, χωρικούς και ανθρώπινους πόρους.
Πηγή: Οι πληροφορίες βασίζονται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2013). Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην Ευρώπη - διδάγματα από την εκπαίδευση δεύτερης ευκαιρίας.