3. Υποστήριξη των μαθητών
Οι ανάγκες των μαθητών θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της εκπαίδευσης. Όλοι οι μαθητές έχουν δικαίωμα σε υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, στην παρακολούθηση ενδεδειγμένου προγράμματος σπουδών, στην κατάλληλη αξιολόγηση, σε «ισοδύναμες» και υψηλής αξίας ευκαιρίες μάθησης. Τα σχολεία θα πρέπει να παρέχουν ένα περιβάλλον που λαμβάνει υπόψη τη διαφορετικότητα των μαθητών, συμπεριλαμβανομένης της ποικιλομορφίας των μαθησιακών αναγκών, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων κάθε νεαρού ατόμου. Η ποιοτική εκπαίδευση θα πρέπει να είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών, και όχι να απαιτεί από τους μαθητές να προσαρμόζονται στο υφιστάμενο σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η προσήλωση των μαθητών στο πλαίσιο της μαθησιακής διαδικασίας και η διαμόρφωση ξεκάθαρων στόχων για τις σπουδές τους. Αυτά αποτελούν σημαντικά κίνητρα για να συνεχίσουν τη σχολική τους φοίτηση.
Shutterstock.com
Είναι σημαντικό να εντοπίζονται οι δυνητικές μαθησιακές δυσκολίες κατά τη διάρκεια της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας και να παρέχεται κατάλληλη υποστήριξη ακόμη και πριν από την ένταξη των παιδιών στο δημοτικό σχολείο. Ανεξαρτήτως εάν πραγματοποιούνται διαγνώσεις κατά το στάδιο της πρόληψης ή μεταγενέστερα, τα σχολεία θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν γρήγορα δυσκολίες ή ενδείξεις γνωστικής, συναισθηματικής και συμπεριφορικής απομάκρυνσης από το σχολείο και να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα και εξοπλισμένα για την αντιμετώπισή τους. Θα πρέπει να διαθέτουν πλαίσιο υποστήριξης, το οποίο θα περιλαμβάνει ευρύ φάσμα διαφοροποιημένων μέτρων για διάφορες ομάδες μαθητών. Στο πλαίσιο αυτό, προσδιορίζονται τρία επίπεδα παρέμβασης:
- καθολική υποστήριξη – για όλους τους μαθητές,
- στοχευμένη υποστήριξη – για ομάδες μαθητών μέτριων επιπέδων κινδύνου ή ανάγκης,
- εξατομικευμένη υποστήριξη – εντατικές παρεμβάσεις σε περιπτώσεις χρόνιων ή εξαιρετικά υψηλών επιπέδων κινδύνου ή ανάγκης.
Το πλαίσιο υποστήριξης για τους μαθητές θα πρέπει να είναι ολιστικό και ολοκληρωμένο, καλύπτοντας όλες τις διαστάσεις της ζωής του μαθητή: την ακαδημαϊκή διάσταση, τη συναισθηματική διάσταση, την υγεία κ.λπ. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, συναισθηματικών δεσμών και κινήτρων για την εκπαίδευση. Η υποστήριξη θα πρέπει να παρέχεται χωρίς αποκλεισμούς και με τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγεται ο στιγματισμός που συνδέεται με τον χαρακτηρισμό ενός ατόμου ως μαθητή που ανήκει σε ομάδα κινδύνου.
Οι στοχευμένες και εξατομικευμένες παρεμβάσεις για τους μαθητές που ανήκουν σε ομάδες κινδύνου θα είναι αποτελεσματικότερες εάν πραγματοποιούνται από διεπιστημονικές ομάδες (των σχολείων ή με τη συνεργασία εξωτερικών επαγγελματιών στα σχολεία), καθώς και με τη συμμετοχή όλων όσοι βρίσκονται σε σχέσεις αλληλεπίδρασης με τους μαθητές, όπως τα μέλη των οικογενειών, τα αδέλφια ή οι εθελοντές. Ένα σχέδιο εξατομικευμένης υποστήριξης, σε συνεργασία με τον μαθητή και την οικογένειά του, μπορεί να συμβάλει στον καθορισμό σαφών και υλοποιήσιμων στόχων για την αντιμετώπιση διαφόρων ζητημάτων και την παρακολούθηση της προόδου.
Παράδειγμα συστήματος διαφοροποιημένης υποστήριξης των μαθητών (τριών βαθμίδων): Φινλανδία
Το σύστημα βασικής εκπαίδευσης της Φινλανδίας διέπεται εδώ και πολύ καιρό από τη λογική της ένταξης. Η βασική εκπαίδευση είναι ίδια για όλους. Δεν υπάρχει έλεγχος ροής ή παρακολούθηση· απεναντίας, τα παιδιά λαμβάνουν εξατομικευμένη υποστήριξη, ώστε να είναι σε θέση να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη βασική τους εκπαίδευση. Οι τροποποιήσεις των εθνικών βασικών προγραμμάτων σπουδών για την προσχολική και τη βασική εκπαίδευση (2010) περιλαμβάνουν έναν νέο συστηματικό τρόπο οργάνωσης της υποστήριξης. Επικεντρώνονται στην όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη παροχή υποστήριξης, με στόχο την πρόληψη της εμφάνισης και της επιδείνωσης τυχόν προβλημάτων.
Η υποστήριξη για την ανάπτυξη, τη μάθηση και τη σχολική φοίτηση οργανώνεται σε τρεις κατηγορίες: γενική, εντατική και ειδική υποστήριξη.
Όλοι έχουν δικαίωμα στην παροχή γενικής υποστήριξης, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής διδασκαλίας και της μαθησιακής διαδικασίας. Η εντατική και ειδική υποστήριξη βασίζεται στην προσεκτική εκτίμηση ομάδων που απαρτίζονται από επαγγελματίες πολλών κλάδων και σε εξατομικευμένα σχέδια μάθησης για την κάλυψη των μακροπρόθεσμων αναγκών.
Εάν η γενική υποστήριξη δεν είναι επαρκής, διενεργείται ατομική αξιολόγηση και εκπονείται σχέδιο εντατικής υποστήριξης, στο πλαίσιο της ομάδας του σχολείου που είναι αρμόδια για την ευημερία των μαθητών. Στη συνέχεια καταρτίζεται σχέδιο μάθησης.
Εάν δεν είναι επαρκής ούτε η εντατική υποστήριξη, αναπτύσσονται νέες και εκτενέστερες παιδαγωγικές παρεμβάσεις. Ο πάροχος της εκπαίδευσης συλλέγει στοιχεία από τους εκπαιδευτικούς και την ομάδα για την ευημερία των μαθητών του σχολείου. Βάσει των στοιχείων αυτών, ο πάροχος της εκπαίδευσης λαμβάνει επίσημη απόφαση σχετικά με την παροχή ειδικής υποστήριξης. Κατόπιν της απόφασης αυτής, δημιουργείται ένα συμπεριληπτικό εξατομικευμένο σχέδιο εκπαίδευσης.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Downes, P., 2011, Multi/Interdisciplinary Teams for Early School Leaving Prevention: Developing a European Strategy Informed by International Evidence and Research (Πολυ/Διεπιστημονικές ομάδες για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου: χάραξη τεκμηριωμένης ευρωπαϊκής στρατηγικής βάσει διεθνών στοιχείων και ερευνών).
ECORYS, Preventing early school leaving in Europe: Lessons learned from second chance education(Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην Ευρώπη: διδάγματα που αντλήθηκαν από την εκπαίδευση δεύτερης ευκαιρίας), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2014.
Eurydice και Cedefop, Tackling Early Leaving from Education and Training in Europe: Strategies, Policies and Measures (Αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη: στρατηγικές, πολιτικές και μέτρα), Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2014.
Nouwen, W., Clycq, N., Braspenningx, M. και Timmerman, C., Cross-case Analyses of School-based Prevention and Intervention Measures (Αναλύσεις πολλαπλών περιπτώσεων για τα μέτρα πρόληψης και παρέμβασης στο σχολείο), Μελέτη έργου αριθ. 6, πρόγραμμα RESL.eu, Κέντρο για τη Μετανάστευση και τις Διαπολιτισμικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, 2016.
Συμπληρωματική βιβλιογραφία:
Dynarski, M., Clarke, L., Cobb, B., Finn, J., Rumberger, R. και Smink, J., Dropout prevention: A practice guide (Πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης: ένας οδηγός πρακτικής), Εθνικό Κέντρο για την Αξιολόγηση της Εκπαίδευσης και την Περιφερειακή Βοήθεια, Ινστιτούτο Επιστημών της Αγωγής, Υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ, Ουάσινγκτον, 2008.
Lamb, S, Markussen, E, Teese, R, Sandberg, N, Polesel, J (επιμ.) School Dropout and Completion: International comparative studies in theory and policy (Πρόωρη εγκατάλειψη και ολοκλήρωση του σχολείου: διεθνείς συγκριτικές μελέτες στη θεωρία και σε επίπεδο πολιτικής), Springer, Dordrecht-Χαϊδελβέργη-Λονδίνο Νέα Υόρκη, 2011.
Rumberger, R.W. «Why students drop out of school» (Γιατί οι μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο) στο Gary Orfield (επιμ.), Dropouts in America: Confronting the graduation rate crisis (Πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου στην Αμερική: αντιμετωπίζοντας την κρίση των ποσοστών αποφοίτησης) (σ.131-155), Harvard Education Press, Cambridge, MA, 2004.
Rumberger, R.W. και Lim, S. Why students drop out of school: A review of 25 years of research (Γιατί οι μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο: μια ανασκόπηση 25 ετών έρευνας), California Dropout Research Project, UC Santa Barbara, 2008.
